Wyspiański na łamach Wesela podejmuje się krytycznej analizy stosunków między warstwą chłopów i inteligentów. Wykorzystuje do tego między innymi warstwę symboliczną utworu. W senie XV aktu II dochodzi do takiego przedstawienia z perspektywy mieszkańców wsi. Rozmowa Upiora i Dziada to w rzeczywistości konfrontacja bronowickiej współczesności z krwawą historią rabacji galicyjskiej. Wyspiański ukazuje tym samym, że obie warstwy społeczne dzieli nie tylko ich wzajemne niezrozumienie, ale również tragiczna historia.
Scena XV aktu II rozpoczyna się zaraz po krótkim spotkaniu Dziada i Pana Młodego. Stary chłop pragnie złożyć życzenia napotkanemu inteligentowi z okazji ślubu, ten jednak nadal jest pod wrażeniem widma Hetmana. Ciągnięty przez diabły do piekła Sarmata wręcz otępia młodego inteligenta, co zmusza go do zaczerpnięcia tchu. Z tego powodu ignoruje Dziada, któremu właśnie wtedy ukazuje się Upiór.
Nazywa on starego człowiek przyjacielem, prosząc o kubeł wody. Chce bowiem obmyć się przed pójściem na wesele. Sparaliżowany widokiem starzec chce odegnać krwawe widziadło, te jednak ciągle dopomina się możliwości ablucji. W tym też momencie zdradza swoje pochodzenie - oto na wesele przybył krwawy upiór samego Jakuba Szeli. Niegdyś przywódca wydarzeń, w których ucierpiały rodziny Tetmajerów i Rydlów, teraz ironicznie zowie się ich swatem. Pragnie tylko zmazać widmowe znaki swojej zbrodni, przebrać koszulę i obmyć twarz. Sam jednak zauważa wiecznie pozostającą plamę na czole.
Dziad pragnie wygnać Upiora, ten jednak broni swojego autorytetu orderami. Na wspomnienie krwawej ścieżki, którą pozostawia, również ją pragnie zmyć. Przerażony Dziad wzywa imienia Maryi. Upiór zaś ironicznie zbywa jego słowa. Wprasza się na wesele, powołując na bratanie stanów pomimo dawnych zatargów.
Dla zrozumienia sceny XV aktu II należy wytłumaczyć, kim są uczestniczący w nim Upiór i Dziad.
Pierwszy z nich to Jakub Szela - niesławny przywódca tzw. rabacji galicyjskiej z 1846 roku. Było to sprowokowane przez władze austriackie powstanie chłopów przeciw szlachcie, które zasłynęło straszliwym okrucieństwem. Wspomniane w dramacie rżnięcie piłą stanowi tylko jeden z przykładów krwawych ekscesów galicyjskiej wsi przeciw dworom. Jakub Szela za swoje "zasługi" w tym wydarzeniu otrzymał ziemię oraz order, którym zresztą chwali się na łamach Wesela.
Dziad jest zaś przedstawicielem najstarszego pokolenia chłopów zgromadzonych w bronowickiej chacie. Pamięta przez to dokładnie wydarzeni rabacji, choć odżegnuje się od udziału w nich. Upiór spoufala się jednak z nim w rozmowie na tyle, że trudno jest określić prawdziwość deklaracji starca. Wspomnienia tamtych dni każą mu patrzeć na wesele jako na ironię dziejów.
Poprzez spotkanie Dziada z upiorem Jakuba Szeli w scenie XV aktu II Wyspiański wyraża negatywną ocenę możliwości integracji warstwy chłopskiej i inteligencji. Pamięć o przeszłości ostatecznie nie pozwoli chłopom i inteligentom na zjednoczenie. Upiór obmywając ręce z krwi, wymawia również weselnikom ironię całego zajścia. Wyśmiewa niejako dawne zadry jako dające się zmyć, zapomnieć. Kat, który przeistacza się w swata to właśnie podsumowanie tych nienaturalnych prób zjednoczenia. Wybaczenie, o którym mówi wcześniej i Gospodarz i Pan Młody jest jedynie pozorne. Obie grupy posiadają nieprzychylną, krwawą historię koegzystencji, która stoi na przeszkodzie dalszemu współdziałaniu.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.