Niewiele jest tak dobrze znanych mitów, jak historia o Tezeuszu i Ariadnie. Na jej podstawie powstaÅ‚ nawet zwiÄ…zek frazeologiczny "nić Ariadny", oznaczajÄ…cy wskazówkÄ™ do rozwiÄ…zania bardzo trudnego problemu. Sam labirynt również ma teraz oddzielne od mitu znaczenie, również w literaturze. Jego motyw oznacza zagubienie, problem mogÄ…cy pogrążyć czÅ‚owieka w najgorszym znaczeniu tego sÅ‚owa. Jest też jednak rozumiany jako wyzwanie, któremu trzeba sprostać. Widać wiÄ™c, z jak bardzo wyrafinowanym motywem literackim mamy styczność. Dlatego, dla przybliżenia go w powyższej pracy zostanÄ… przeanalizowane równie interesujÄ…ce dzieÅ‚a. BÄ™dÄ… to: oryginalny mit o Tezeuszu i Ariadnie w opracowaniu z Mitologii Jana Parandowskiego oraz Proces Franza Kawki.
Mit Tezeusza i Ariadny jest w istocie przeniesieniem pewnych historycznych wydarzeÅ„ na kanwÄ™ fantastycznÄ…. Kultura Minojska to poÅ›wiadczona cywilizacja, która poczÄ…tkowo dominowaÅ‚a nad prymitywnymi Achajami (praprzodkami Greków). Ich potężne budowle musiaÅ‚y wydawać siÄ™ barbarzyÅ„skim przybyszom istnymi matniami, a w połączeniu z poÅ›wiadczonym kultem byka daje to już bardzo dużo do myÅ›lenia. W micie KreteÅ„czycy pobierajÄ… haracz od Aten w postaci mÅ‚odych dziewczÄ…t pożeranych przez potwornego Minotaura. Można domniemywać, że przodkowie ateÅ„czyków byli podlegli imperium Minosa, który osÅ‚abiaÅ‚ ich wzrost poprzez zabieranie żywego trybutu (lub istotnie ich bycze bóstwa byÅ‚y krwawe i żądaÅ‚y dziewic na ofiary). Niemniej wyraźnie widać tutaj problem walki sÅ‚abszego z silniejszym. Tezeusz musi zmierzyć siÄ™ z nim dla dobra spoÅ‚ecznoÅ›ci, zagłębiajÄ…c w głąb osÅ‚awionego labiryntu. Matnia ta wyraźnie reprezentuje tutaj zÅ‚ożony problem ugody miÄ™dzy wielkimi kulturami starożytnoÅ›ci - koegzystencji wymagajÄ…cej wielkiego wyczucia od mÅ‚odego wÅ‚adcy. Minotaur zaÅ› to ucieleÅ›nienie pierwotnej grozy - siÅ‚y czajÄ…cej siÄ™ w sercu labiryntu i Å‚aknÄ…cej krwi. Byk to znamienity symbol, w wielu kulturach byÅ‚ zarazem symbolem zÅ‚a, jak również pÅ‚odnoÅ›ci. Jego połączenie z czÅ‚owiekiem symbolizuje nieuporzÄ…dkowane, zwierzÄ™ce instynkty w sercu Tezeusza. Wielki wojownik mógÅ‚by im ulec, zwyczajnie niszczÄ…c KretÄ™ i Ateny wyniszczajÄ…cym konfliktem. Zamiast tego decyduje siÄ™ jednak na znalezienie rozwiÄ…zania pokojowego - poskromienie bestii zagrażajÄ…cej istotnie dwóm krainom. Minotaur byÅ‚ bowiem więźniem labiryntu, umieszczonym tam z powodu swojej niszczycielskiej furii. W tym zadaniu pomaga kobieta, roztropna Ariadna ze swojÄ… niciÄ…. Jeżeli labirynt symbolizuje problem matni politycznej, z którÄ… zmaga siÄ™ mÅ‚ody wÅ‚adca, a potwór to jego wÅ‚asne krwawe instynkty, Ariadna stanowi symbol kobiety pozwalajÄ…cej każdemu mężczyźnie dorosnąć. Jej nić to zaÅ› wyznaczenie Å›cieżki przez labirynt - czysta, dobra idea, dla której wÅ‚adca siÄ™ poÅ›wiÄ™ca.
Franz Kafka napisaÅ‚ swój Proces w konwencji utworu surrealistycznego. Jednym, z motywów jakich użyÅ‚ do podkreÅ›lenia zagubienia swojego bohatera, jest wÅ‚aÅ›nie labirynt. Stanowi go tutaj nie tylko plÄ…tanina korytarzy, kolejnych biur i urzÄ™dów. Równie realnymi Å›cianami tego monolitu sÄ… alienujÄ…ce bohatera spoÅ‚eczeÅ„stwo oraz potÄ™ga biurokracji. Tak naprawdÄ™ Kafka ukazuje problem zagubienia czÅ‚owieka w labiryncie stworzonej przez monolit paÅ„stwowy rzeczywistoÅ›ci - jest sam, a jakaÅ› potężna obecność zdaje siÄ™ planować matniÄ™, w którÄ… zostaÅ‚ zgoniony. Mamy tu wiÄ™c zarówno tajemnicze miejsce, jak też zamieszkujÄ…cego je potwora. Kafka również stawia swojego bohatera przeciwko labiryntowi oraz jego mieszkaÅ„cowi. W przeciwieÅ„stwie jednak do Tezeusza nie wychodzi on zwyciÄ™sko z tego starcia. Å»yciorys autora może podpowiadać, że dzieje siÄ™ tak z powodu jego niedojrzaÅ‚oÅ›ci. Skomplikowane przeniesienie relacji z ojcem na potężny, nieprzyjazny byt wszechogarniajÄ…cego molocha biurokracji idealnie wpasowywaÅ‚by siÄ™ w tÄ™ hipotezÄ™. Niemniej może to również oznaczać przeÅ›wiadczenie o niemożliwoÅ›ci pokonania, czy choćby zrozumienia labiryntu - jednostka byÅ‚aby wtedy skazana na samotność i wieczne błądzenie poÅ›ród nieprzyjaznego Å›wiata. Istota labiryntu jest jednak zawsze ta sama - zagubienie, bÄ™dÄ…ce Å›miertelnym wyzwaniem.
CzÄ™sto czujemy siÄ™ zagubieni, zarówno w przestrzeni, jak też sferach życia wewnÄ™trznego. Wszyscy jesteÅ›my wiÄ™c swoistymi Tezeuszami, zmuszonymi do ruszenia w głąb labiryntu istnienia. CzekajÄ…ce tam na nas bestie to w rzeczywistoÅ›ci nie póÅ‚ zwierzÄ™ce hybrydy, a nasze wÅ‚asne leki i zdziczenie - groza, która zawsze Å›pi na dnie umysÅ‚u. Przebycie tego tajemniczego gmachu kosmosu jest jednak konieczne. Stanowi nie tylko wyraz odwagi, ale również stawienia czoÅ‚a wyzwaniu samego istnienia. NiciÄ…, która nas przez niego przeprowadzi, jest upór oraz piÄ™kne idee, odróżniajÄ…ce czÅ‚owieka od zwierzÄ™cia. Minotaur wszak nie potrafiÅ‚ znaleźć wyjÅ›cia ze swojego wiÄ™zienia - dlatego pozostaÅ‚ jedynie potworem, zdolnym pożerać sÅ‚abszych. Nić Ariadny wyprowadziÅ‚a Tezeusza z labiryntu. Miejmy nadziejÄ™, że każdy z nas znajdzie takÄ… w swoim życiu.
Ostatnia aktualizacja: 2022-10-20 21:58:46
Opracowanie stanowi utwór w rozumieniu Ustawy 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wszelkie prawa autorskie przysługują poezja.org. Dalsze rozpowszechnianie utworu możliwe tylko za zgodą redakcji.