„Lalka” Bolesława Prusa jako powieść końca XIX wieku dokonuje rozliczenia z ideałami zarówno pozytywizmu, jak i romantyzmu. Historia, której przewodzi postać Stanisława Wokulskiego stanowi przy tym formę autopsji ówczesnego społeczeństwa polskiego. Autor stara się podsunąć czytelnikowi problemy trapiące Polskę, jak również rozpocząć dyskusję nad sposobami ich rozwiązania. Jednym z nich jest praca — główna wartość pozytywistów.
Na łamach powieści mamy do czynienia z kultem pracy, która została przedstawiona jako czynność uszlachetniająca. Postawa prężnych, zaradnych kupców, jak Jana Mincla czy Stanisława Wokulskiego, skonfrontowana jest z arystokracją — stroniącą od podjęcia pracy mimo rosnących długów i obrosłą w staromodne pojmowanie swojej wyższości.
Bohaterowie, którzy pracują, przedstawieni są jako ludzie aktywni, odpowiedzialni i zaangażowani w życie społeczne, czego najlepszym przykładem jest Stanisław Wokulski. Jego kariera handlowa oparta jest na ciężkiej pracy, ambicji i przedsiębiorczości. To przykład tak zwanego self-made man’a, który majątek zawdzięcza przede wszystkim ponadprzeciętnym wysiłkom.
Praca przynosi również bogactwo i dźwiga z nędzy. Zarobione pieniądze są, zdaniem doktora Szumana, „spiżarnią najszlachetniejszej siły w naturze”. Wokulski wykorzystuje tę moc poprzez wcielanie w życie idei pracy u podstaw. Wyciągając rękę do potrzebujących, nie robi tego w sposób typowy dla arystokracji, czyli urządzając zbiórki pieniędzy albo kwesty. Osobom w kryzysie pomaga w znalezieniu pracy, aby swoimi siłami mogły wydostać się ze złej sytuacji. Jałmużna to tylko doraźna, chwilowa pomoc, która nie umożliwi im utrzymać godny poziom życia.
Idąc Powiślem, Wokulski zastanawia się, jak wiele należałoby zainwestować w ten rejon, aby pomóc osobom żyjącym w skrajnym ubóstwie. Na podstawie treści „Lalki” i przemyśleń głównego bohatera można wyciągnąć wniosek, że praca nie przynosi pożytku jedynie dla jednostek, ale to również konieczna droga do poprawienia bytu ogółu. To jedna z pochodnych pracy organicznej.
Prus w „Lalce” wskazuje również na głęboką wartość pracy naukowej, którą zajmuje się chociażby profesor Geist. To wynalazca, którego pasja i zaangażowanie w pracę nad nowych technologiami symbolizują wiarę w postęp i rozwój również na gruncie stosunków społecznych.
Motyw pracy w „Lalce” odzwierciedla pozytywistyczne przekonania o konieczności pracy u podstaw oraz możliwości rozwoju jako społeczeństwo. Prus pokazuje różne postawy wobec pray - od pełnego zaangażowanie, po pogardę dla pracy fizycznej i intelektualnej. Ta różnorodność oddaje obraz społeczeństwa z końca XIX wieku, z jego problemami, ambicjami i nadziejami.
Aktualizacja: 2024-10-02 21:27:31.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.