Często mówi się, że prawdziwego przyjaciela poznaje się dopiero w biedzie i że to właśnie trudne, ciężkie sytuacje pokazują, z kim człowiek ma tak naprawdę do czynienia. Prawdziwa przyjaźń musi więc przejść przez wiele prób, by ostatecznie można było o niej powiedzieć, że jest trwała, solidna oraz pewna. Trudne sytuacje potrafią bowiem ujawnić słabość charakteru danej osoby, uwypuklić jej wady oraz postawić ją przed wyborem, co jest dla niej ważniejsze - ona sama czy jej przyjaciel? Literatura szczególnie często ukazuje relacje przyjaciół, które stoją właśnie w obliczu takiej próby. Bohaterowie muszą się wówczas zmierzyć z własnymi słabościami, by stać się oparciem dla drugiej osoby. Tego typu relacja odnaleźć można w pozytywistycznej powieści Bolesława Prusa pod tytułem „Lalka” oraz w dziele Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”.
W powieści „Lalka” Bolesław Prus przedstawił przyjaźń głównego bohatera - Stanisława Wokulskiego - ze starym subiektem, Ignacym Rzeckim, który pracuje w sklepie w sklepie Wokulskiego. Ich przyjaźń trwa od wielu lat i obaj panowie znają się już na wylot. Nie przeszkadza im nawet znaczna różnica wieku występująca między nimi.
Wokulski i Rzecki przeszli razem przez wiele trudnych sytuacji, którym nie udało się zniszczyć ich przyjaźni. Nie mają na nią wpływu także ich odmienne światopoglądy - Rzecki jest starym romantykiem, Wokulski z kolei to pragmatyk i przedstawiciel nowego pokolenia pozytywistów. Panowie troszczą się o siebie nawzajem. Wokulski przykładowo zatrudnia u siebie Rzeckiego, dając mu tym samym jego wymarzoną pracę w sklepie oraz zapewniając zakwaterowanie blisko składu. Rzecki z kolei zawsze jest wsparciem dla Wokulskiego, w dawnych czasach pozwolił mu nawet u siebie zamieszkać, gdy Stanisław nie miał gdzie się podziać. Rzecki zawsze też starał się wspierać Wokulskiego, nawet gdy inni dziwili się jego decyzjom i okazywali mu wiele niezrozumienia.
Ich przyjaźń przeszła więc przez wiele ciężkich chwil i przetrwała je. Wokulski i Rzecki mają więc pewność, że mogą na siebie liczyć w każdej sytuacji, nawet w tej najtrudniejszej, żaden z nich nie porzuci bowiem drugiego w potrzebie. Dodatkowo znają się także na wylot, wiedzą, jakie mają przyzwyczajenia i starają się nie tylko wspierać się w potrzebnie, ale także uprzyjemniać sobie nawzajem życie - dlatego Wokulski zatrudnia Rzeckiego na idealnych dla starszego mężczyzny warunkach. Subiekt nie odsuwa się od przyjaciela, nawet gdy tamtego całkowicie zaczyna pochłaniać nieszczęśliwe uczucie do Izabeli Łęckiej.
Innym przykładem powieści przedstawiającej przyjaźń wystawioną na ciężką próbę jest dzieło „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego. Opowiada ono o losach trzech bohaterów - Rudego, Alka i Zośki, których kreacje oparte są o losy prawdziwych osób, które walczyły z okupantem w tracie II wojny światowej. Powieść przedstawia ich losy w momencie, w którym właśnie wkraczają w dorosłość, a w Europie wybucha konflikt zbrojny.
Chłopcom przyszło więc żyć w wyjątkowo ciężkich czasach, które mogły łatwo zakończyć ich przyjaźń - trudno bowiem dbać o kontakty towarzyskie, gdy każda chwila może przynieść ze sobą nowe zagrożenie dla bezpieczeństwa czy nawet życia. Rudy, Alek i Zośka przetrwali jednak tę ciężką próbę, a ich przyjaźń nie tylko przetrwała, ale nawet umocniła się i stała się dla nich źródłem siły i wsparcia. Chłopcy byli bowiem sobie do końca oddali, wspólnie brali udział w akcjach, spędzali ze sobą czas i dbali o siebie nawzajem.
Największy dowód oddania i przyjaźni złożyli jednak sobie nawzajem, gdy Rudy został schwytany i uwięziony przez gestapo. Przesłuchiwało go ono i torturowało, a w ostateczności groziła mu śmierć. Przyjaciele jednak nie porzucili Rudego, wręcz przeciwnie - zorganizowali oni akcję, której celem było odbicie ich przyjaciela z rąk okupanta. Przeprowadzili ją z narażeniem własnego życia i mimo że Rudego nie udało się już odratować - gestapo potwornie go skatowało - to umarł on wśród swoich najbliższych przyjaciół, nie zaś w celi więziennej okupanta.
Jego przyjaciele także wkrótce zginęli w wyniku swoich działań, jednak do samego końca ich przyjaźń była dla nich wsparciem, oni sami zaś udowodnili, że żadna ciężka sytuacja czy zagrożenie nie są w stanie jej zniszczyć. Wiedzieli, że mogą nawzajem liczyć na siebie bez względu na to, z czym się mierzą. Nic nie było w stanie rozdzielić Rudego, Alka i Zośki. Ich przyjaźń może służyć za przykład dla innych, tak była silna i oparta na wzajemnym, głębokim zaufaniu, że żaden przyjaciel nie porzuci innych, gdy na horyzoncie pojawią się problemy.
Literatura potwierdza więc prawdziwość stwierdzenia, że przyjaźń najlepiej sprawdzić w trudnej sytuacji, one bowiem pokazują jej prawdziwą naturę. To bowiem w ciężkich chwilach ludzie pokazują innym swoje faktyczne oblicze, dzięki czemu można się o nich wiele dowiedzieć. Jeżeli ktoś porzuca swoich bliskich w obliczu problemów, to z pewnością nie można nazwać go przyjacielem. Wiedział o tym zarówno Wokulski, jak i bohaterowie „Kamieni na szaniec”.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.