Księga rodzaju to początkowy tekst całego Starego Testamentu. Poprzez swoje alegoryczne, często wywodzone z ludowych przekładów treści, jest wielce kontrowersyjnym elementem wielu dysput. Pomijając religijną oraz filozoficzną wartość Księgi Rodzaju, warto zaznajomić się z literackimi motywami, jakie zawiera. Są to:
Bóg jest motywem przewodnim całej Biblii, zarazem jednak najbardziej enigmatycznym jej elementem. Stanowi siłę sprawczą oraz Logos kierujący losami wszechświata. Nie jest jednak jedynie siłą, a świadomym bytem o własnej woli. Czyni ludzi na Swoje podobieństwo, opiekuje się nimi i kocha ich. Chociaż często zarzuca się mu srogość postępowania na łamach Starego Testamentu, Księga Rodzaju ukazuje Boga raczej jako patrona człowieka, jego Ojca i Opiekuna o sprawiedliwym podejściu.
Grzech, czyli celowe sprzeniewierzenie się woli Boga, jest tematem często podejmowanym w Księdze Rodzaju. Problematyka zbawienia ludzkości wywodzi się z grzechu pierworodnego. Samo dzieło ukazuje przy pomocy przenośni i ludowych podań kolejne etapy upadku ludzkości w grzech. Kwintesencję tego stanu obrazuje czas tuż przed potopem, który prawie kładzie kres rasie ludzkiej. Zarazem jednak grzech niesie za sobą możliwość łaski, a przez to przymierza z Bogiem. Księga Rodzaju daje więc obietnicę pokonania zła i wyzwolenia spod jego jarzma ludzi.
Najsłynniejszą wędrówką w kręgu kultury chrześcijańskiej jest czterdziestoletnia tułaczka ludu Izraela po pustyni. Jednak wielu bohaterów Księgi Rodzaju odbywa wędrówkę. Mamy m.in. wywiezienie Józefa do Egiptu, czy też wygnanie Kaina do krainy Nod. Wędrowanie to alegoria poszukiwań i rozwoju. Często oznacza również dorastanie, w tym wypadku do dojrzałości wiary. Dla przykładu Izrael wędrował po pustyni czterdzieści lat, by oczyścić się z pozostałości kultów pogańskich i myślenia sprzed ustanowienia monoteizmu. Bóg chciał, by Naród Wybrany był czysty, dojrzały duchowo i silny, dlatego doświadczył ich wędrówką zarówno w sposób fizyczny jak też wewnętrzny.
Ofiara w Księdze Rodzaju oznacza zarówno złożenie czegoś ku czci Bogu, ale również ofiarowanie dla wyznaczonym przez Niego celu. Kain i Abel kłócą się o przyjęcie przez Stwórcę ich ofiar, z czego dary pierwszego brata nie ma przychylności. Najważniejszym przykładem motywu ofiary jest rzecz jasna złożenie Izaaka w imię Boga przez Abrahama. Czyn ten stanowić miał próbę wiary patriarchy oraz być może barwny opis odstąpienia kultu JHWH od ofiar z ludzi. Ofiara oznacza więc wyświęcenie poprzez poświęcenie.
Kara oznacza sprawiedliwość, wymierzoną przez Boga. Księga Rodzaju obfituje w różne elementy niegodziwego postępowania przez człowieka. Wyliczenie warto zacząć już od grzechu pierworodnego, który sprowadził na ludzi wygnanie z Raju. Dalej warto, chociażby wymienić los wieży Babel, czy chociażby zniszczeni Sodomy. Księga Rodzaju pokazuje, że zło nosi w sobie zalążek własnej destrukcji, Bóg jest zaś sprawiedliwym władcą świata i czuwa nad wszystkim niczym sędzia.
Słowo Genesis po łacinie oznacza "stwarzać". Tak właśnie nazwano w Wulgacie pierwsze księgi Starego Testamentu, traktujące m.in. o tajemnicy stworzenia świata przez Boga. Pierwsze rozdziały księgi opisują właśnie sześć dni stworzenia, jego kolejność oraz harmonię przed nastaniem grzechu na Ziemi. Motyw ten ukazuje wszechrzecz jako uporządkowaną, harmonijną i stworzoną przez Boga z miłości. Przez wieki dosłowność opisu, gdzie Bóg każdego dnia tworzy inny element wszechświata, poddawana była krytyce. Dzisiaj większość kościołów przyjmuje pochodzenie tej przypowieści z izraelskiego folkloru, przeredagowanego na potrzebę głębszej teologicznej kontemplacji przez kastę kapłańską. Istotne jest tu jednak ukazanie wszechświata jako "stworzenia", czyli zaplanowanego dzieła Boga.
Sen w wielu kulturach uważany był za sposób, w jaki Bóg przemawia do człowieka bądź też proroczą wizję. Nie inaczej rozumieli go starożytni mieszkańcy Izraela oraz Egiptu. Z tego też powodu, kiedy sprzedany do Egiptu Józef okazuje się pobłogosławiony możliwością tłumaczenia snów, Faraon daje mu szansę wyjawienia skrytej w swojej nocnej wizji prawdy. Chodzi rzecz jasna o historię z siedmioma tłustymi oraz siedmioma chudymi krowami przechodzącymi przez Nil. Motyw ten staje się transcendentalny, ponieważ występuje nie tylko w Biblii. Księga Genesis pokazuje jednak, że Bóg przemawia do człowieka na różne sposoby i niekiedy potrzeba bardzo dużego talentu do zrozumienia ukrytej za woalem przenośni objawionej wiedzy.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.