W historii literatury powstawały dzieła wiekopomne, prawdziwe kamienie milowe kultury. Oddziałujące zarówno na swoją epokę, jak również czasy późniejsze. Kształtujące poprzez wieki późniejsze dzieła. Istnieją też utworu przełomowe, będące swoistą zapowiedzią przyszłej zmiany w obrębie literatury. Boska Komedia Dantego Alighieri jest właśnie takim dziełem. Poemat włoskiego artysty, choć napisany sto lat przed przyjętą datą początku renesansu, ewidentnie oddaje moment przejściowy między nim a wiekami średnimi. Jest przy tym jednym z największych dokonań nie tylko swoich czasów, stanowi transcendentne dobro europejskiej kultury pisanej.
Wielkie dzieło zawsze nieodzownie łączy się z dziejami swojego twórcy. Nie inaczej jest w przypadku Boskiej Komedii. Dzieje Dantego wpłynęły na jego magnum opus w sposób dwojaki. Przede wszystkim mistrz umieścił tam pewne postaci ze swojego życia, szczególnie ważną będzie przesławna Beatrycze, jak również przelał tam pewne swoje spostrzeżenia natury egzystencjalnej.
Dante był bowiem człowiekiem niezwykle światłym, a przy tym mocno doświadczonym przez los. Dużym ciosem była śmierć jego młodzieńczej miłości, Beatrycze Portinari. Ich platoniczne uczucie było tak wielkie, że artysta unieśmiertelnił swą muzę jako przewodniczkę po Niebie we własnym dziele życia. Niemniej ważne są jednak koleje życia publicznego wielkiego poety. W wyniku pewnych zdarzeń stał się on jednym z urzędników Republiki Florenckiej, swojej ojczyzny.
Znamienne jest dla okresu życia Alighieriego starcie między dwoma stronnictwami politycznymi regionu Włoch: gwelfami i gibelinami. Ci pierwsi stawali po stronie Państwa Kościelnego w sporze o władzę z Cesarstwem Rzymskim (Niemieckim), drudzy zaś popierali monarchę niemieckiego. Dante początkowo popierał tzw. białych gwelfów, ludowy odłam tej frakcji.
Zmienne koleje polityki doprowadziły do tego, że Dante został wygnany z Florencji. Nie zgodził się na zapłacenie pieniężnej grzywny, przez co wygnanie stało się dożywotnie. O karę postarali się tzw. czarni gwelfowie - miejscy patrycjusze. Do końca życia Alighieri tułał się więc po świecie, zmieniając poglądy na bliższe gibelinom. Z Boską Komedią miało to wpływ o, tyle że stał się mistrz świadkiem toczącej ojczyznę anarchii. Był więc przeświadczony o upadku świata w grzech. Komedia (miano Boskiej dodali jej późniejsi) była więc swego rodzaju teologiczną próbą zwrócenia ludziom uwagi na świat ducha, nieśmiertelność zagrożoną grzechem.
Boska Komedia nosi w sobie piętno dzieła przełomu epok. Co prawda Dante napisał ją całe sto lat przed faktycznym renesansem, utwór łączy w sobie jednak liczne elementy średniowieczne i odrodzeniowe. Co prawda dzieło jest szczytowym osiągnięciem literatury tego pierwszego okresu, niemniej z pewnością miało ono wpływ na dalszy rozwój europejskiej kultury.
Arcydzieło Dantego powstawało stopniowo, w latach 1308-1321. Okres ten zaliczyć można historycznie do epoki średniowiecza. Prócz tego, utwór posiada następujące cechy dzieła średniowiecznego:
Poemat posiada pewne cechy, które można uznać za zwiastun zbliżającego się w historii renesansu. Co prawda należy go uznawać za dzieło średniowieczne, niemniej raczej przejściowe. Będą to:
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.