Charles Baudelaire, fot: Félix Bracquemond, CC0, via Wikimedia Commons
„Padlina” Charlesa Baudelaire'a jest jednym z jego najbardziej znanych utworów. Wiersz ukazał się w kontrowersyjnym tomie poetyckim „Kwiaty zła” wydanym w 1857 roku. Książka wywołała wówczas skandal obyczajowy, sam poeta został oskarżony o przekroczenie norm moralnych. Baudelaire w wierszu zestawił ze sobą sielankowe piękno krajobrazu z odrażającym obrazem padliny.
Spis treści
Baudelaire jest uznawany za przedstawiciela parnasizmu, a także łączony ze środowiskiem parnasistów, którzy uważali, że sztuka powinna być odseparowana od spraw społecznych. Te poglądy znajdują zresztą odzwierciedlenie w twórczości francuskiego poety, między innymi w jego przywiązaniu do doskonałości formalnej wiersza.
Wiersz Baudelaire’a składa się z dwunastu czterowersowych strof, zbudowanych według określonego schematu: pierwszy i trzeci wers mają po trzynaście sylab, a drugi i czwarty. W utworze występują rymy krzyżowe. Wiersz należy do liryki inwokacyjnej – podmiot liryczny zwraca się do swojej ukochanej w licznych apostrofach („Przypomnij sobie, cośmy widzieli, jedyna, w ten letni tak piękny poranek”, „Gwiazdo mych oczu, słońce mojego żywota, pasjo moja i mój aniele”, „Taka będziesz kiedyś, o wdzięków królowo, po sakramentach ostatnich”).
Na rozbudowaną warstwę stylistyczną wiersza składają się między innymi: epitety („piękny poranek”, „plugawa padlina”, „nogami zadartymi lubieżnej kobiety”, „potężnej Naturze”, „zgniłym brzuchu”, „larw czarne zastępy”, „ciecz gęsta”, „ruchem rytmicznym”, „tchem zaraźliwym”, „urodę kwietniową”, „kości bratnich”, „mogilnej ciemności”, „zetlałej miłości”), metafory („niedbała i cyniczna otwarła sekrety brzucha pełnego zgnilizny”, „szkielet przepysznej budowy, co w kwiat rozkwitał jaskrawy”, „wzdęte niepewnym odetchnieniem ciało samo się w sobie mnożyło”, „upodobnisz się do tego błota, co tchem zaraźliwym zieje”, „zejdziesz pod ziół żyznych urodę kwietniową, by gnić wśród kości bratnich”) oraz porównania („wnętrza larw czarne zastępy wypełzały ściekając z wolna jak ciecz gęsta”, „wszystko się zapadało, jarzyło, wzbijało, jak fala się wznosiło”, „czerwie biegły za obcym im brzmieniem muzycznym jak wiatr i woda bieżąca”, „forma świata stawała się nierzeczywista jak szkic, co przestał nęcić”).
W utworze występują również kolokwializmy i wulgaryzmy („plugawa padlina, „prażąc to ścierwo, „wyszarpać ochłap z zewłoku), personifikacje („błękit oglądał szkielet przepysznej budowy”, „much orkiestra”) oraz wykrzyknienia („Gwiazdo mych oczu, słońce mojego żywota, pasjo moja i mój aniele!”, „Tak!”).
Twórczość Baudelaire'a opiera się między innymi na ukazywaniu kontrastów, stąd też niejednokrotnie w jego poezji erotyzm zostaje zestawiony ze śmiercią, a brzydota z pięknem. Poeta zaś starał się ukazywać w swoich utworach to, co umykało uwadze społeczeństwa, sfery życia, które w XIX wieku były tabuizowanie. Bunt wobec tradycji, norm obyczajowych czy religii sprawił, że poetę wielokrotnie oskarżano o obrazę moralności. Nie inaczej było w przypadku wiersza „Padlina”, w którym piękno, młodość i witalność zostają zestawione z brzydotą i rozkładem.
Wiersz zaczyna się od wspomnienia spaceru, którego sielankowy charakter został przerwany przez napotkaną po drodze padlinę. Podmiot nie tyle wspomina to wydarzenie jako drobny, nieznaczący incydent, ale próbuje jak najdokładniej opisać całe zdarzenie budując wokół niego szereg refleksji. Osoba mówiąca opisuje napotkane truchło w sposób naturalistyczny, nie szczędząc drastycznych szczegółów. Można powiedzieć, że podmiot studiuje martwe zwierzę z naukową ciekawością, jakby próbował poznać procesy biologiczne towarzyszące rozkładowi. Wiersz opiera się na kontraście między sielankowym, letnim krajobrazem a naturalistycznym opisem truchła.
W wypowiedzi podmiotu lirycznego obrzydzenie przeplata się z fascynacją. Opisuje on nie tylko dokładny wygląd padliny, ale także jej odpychający zapach. Choć jego ukochana niemal mdleje, podmiot liryczny z uwagą przygląda się ciału. Opis padliny ma być szokujący przez estetyzowanie brzydoty i procesów rozkładu. W wierszu ukazane zostają żerujące muchy, larwy, czerwie, a nawet pies. Taki naturalistyczny opis zwłok miał szokować i burzyć przyjęte normy obyczajowe.
Sytuację tę podmiot wykorzystuje, aby wyznać wieczną miłość ukochanej, podkreślić różnicę pomiędzy kruchością ciała a trwałością uczucia zapisanego w wierszu (miłość ich będzie żyła wiecznie w „formie i treści boskiej”). Obecna w utworze refleksja nad przemijaniem oraz nawiązanie do średniowiecznej maksymy memento mori (pamiętaj o śmierci) mają także podkreślić ponadczasowość i nieśmiertelność sztuki.
Wiersz ten pomimo naturalistycznych opisów, skupieniu się na śmierci i rozkładzie jest utworem o miłości, o tym, jak uwiecznić uczucie, a także o możliwościach, jakie daje poezja. Baudelaire ostatecznie przenosi ciężar wiersza z obrazoburczych obrazów i przekraczania norm społecznych na klasyczne tematy, takie jak miłość oraz granice sztuki.
Aktualizacja: 2025-06-12 18:43:01.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.