Doktor Michał Szuman to trzecioplanowy bohater powieści społeczno-obyczajowej „Lalka”. Jest ekscentrycznym lekarzem, który często wzbudza skrajne emocje. Pod maską cynizmu ukrywa jednak życzliwość i szlachetne intencje. Zna Wokulskiego od wielu lat, są przyjaciółmi z czasów studiów.
Spis treści
Szuman jest niskim mężczyzną o żółtawej cerze. Ma czarną brodę. Doktor zgromadził majątek, dlatego może pozwolić sobie na leczenie pacjentów za darmo. Wciąż rozwija się naukowo, prowadzi badania etnograficzne, w które inwestuje czas i pieniądze. Od dziesięciu lat analizuje ludzkie włosy. Stara się zaobserwować różnice między włosami człowieka rasy słowiańskiej, germańskiej i semickiej.
Szuman początkowo jest idealistą. Ciężko pracuje, chociaż nie jest w stanie przewidzieć, czy przeprowadzone badania zakończą się powodzeniem i zapewnią mu rozgłos. Spotyka go jednak rozczarowanie. Wydaje własne pieniądze na publikację wyników badań, ale nikt nie dyskutuje na ich temat. Dokonania Szumana zostają całkowicie przemilczane. Doktor staje się zniechęcony, nauka przestaje być dla niego priorytetem.
Doktor jest spolszczonym Żydem. Czuje się więc zaniepokojony rosnącym w Warszawie antysemityzmem. Jego postawa stanowi zaprzeczenie zarzutów wobec ludności żydowskiej. Szuman nie jest chciwy i nastawiony na zysk. Leczy pacjentów za darmo i koncentruje się na badaniach naukowych. Pod wpływem tendencji antysemickich, doktor całkowicie się zmienia. Przestaje czuć się częścią polskiego społeczeństwa. Dyskryminacja sprawia, że Szuman solidaryzuje się z prześladowanymi Żydami, chociaż wcześniej wypowiadał się o nich z niechęcią. Uważał Szlangbaumów za oszustów i ostrzegał Wokulskiego przed prowadzeniem z nimi interesów. Szuman podkreślał nawet, że Żydzi są inteligentni, ale podli.
W wyniku przemian społecznych doktor oddala się od Polaków, chociaż wcześniej był bliski przejścia na chrześcijaństwo. Antysemityzm warszawiaków sprawia, że Szuman zaczyna żyć w ciągłym strachu. Wciąż ma wrażenie, że ze względu na pochodzenie, spotkają go prześladowania. Porzuca działalność naukową i koncentruje się na zarabianiu pieniędzy. Uważa, że spółka do handlu ze Wschodem jest bardzo dobrym interesem, który należy uratować po rezygnacji Wokulskiego.
Szuman często wypowiada się w cyniczny sposób. Uważa miłość Wokulskiego za obsesję, z której powinien wyleczyć się przez ślub z inną kobietą. Negatywnie wypowiada się na temat romantycznej koncepcji miłości, którą uważa za chorobę psychiczną. Pod maską zdrowego rozsądku, a nawet cynizmu, kryje się jednak wrażliwość. Szuman w młodości miał narzeczoną chrześcijankę, dla której zamierzał zmienić religię. Kobieta jednak zmarła, a doktor podjął próbę samobójczą. Otruł się chloroformem, ale został uratowany przez dobrego kolegę. Nigdy się nie ożenił, jest określany „starym kawalerem”.
Szuman bywa złośliwy, ale ma szlachetne intencje. Boi się o Wokulskiego, który stracił zdrowy rozsądek z powodu nieszczęśliwej miłości do Izabeli Łęckiej. Doktor przewiduje, że obsesja Stanisława doprowadzi do tragedii. Gdy dowiaduje się, że Wokulski niespodziewanie wysiadł z pociągu, domyśla się, że doszło do rozstania. Obawia się też, że przyjaciel mógł podjąć próbę samobójczą. Szuman wydaje się zgorzkniały i chłodny, ale w rzeczywistości próbuje uchronić Wokulskiego przed własnymi błędami.
Wątek Szumana pozwala Prusowi rozwinąć w powieści kwestię narastającego antysemityzmu w Warszawie drugiej połowy XIX-wieku. Portret bohatera ukazuje skomplikowaną sytuację Żydów w Polsce, którzy mimo asymilacji nadal traktowani są z podejrzliwością i niechęcią. Zmiana, która następuje w bohaterze jest symptomem zniszczenia wiary w postulaty pozytywistów związane z integracją Żydów.
Aktualizacja: 2024-09-04 13:58:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.