Andrzej Bursa, fot: Autor nieznany, Stanisław Stanuch: Andrzej Bursa. PIW, 1984, via Wikimedia Commons
Utwór Andrzeja Bursy „Poeta” stanowi rozliczenie z tradycją romantyczną. Autor odrzuca kult wieszcza, traktowanego jako wyjątkowa jednostka. W wierszu poeta jest zwyczajnym człowiekiem, a nie męczennikiem i wybrańcem, który ma moc prowadzenia reszty społeczeństwa.
Spis treści
Andrzej Bursa był twórcą pokolenia „Współczesności”. Jego twórczość przepełniały bunt, brutalność oraz cynizm. Poszukiwał prawdy na temat natury człowieka, skupiał się na wartościach humanistycznych. W jego utworach często pojawiały się elementy naturalizmu oraz antyestetyki. Bursa dostrzegał istniejące na świecie zło i buntował się przeciwko jego rozpowszechnieniu. Odrzucał normy życia społecznego oraz tradycje romantyczne.
Bursa był zaliczany do grona poetów wyklętych, twórców, którzy wywoływali za życia liczne skandale i byli wielokrotnie krytykowani za życia, a doceniani dopiero po śmierci. Charakteryzował ich nonkonformizm oraz sprzeciw w stosunku do norm społecznych. Bursa zmarł w wieku dwudziestu pięciu lat z powodu wrodzonej wady serca. Wokół jego śmierci krążyły jednak legendy, sugerujące, że popełnił samobójstwo, co było typowe dla poetów wyklętych.
W utworze „Poeta”, autor nawiązuje do tradycji romantycznej. Odwołuje się do monologu Konrada, umieszczonego w trzeciej części „Dziadów” Adama Mickiewicza.
Poeta nie zastosował podziału na strofy, utwór ma budowę stychiczną. Składa się z dziewięciu wersów o różnej liczbie zgłosek. Nie pojawiają się również rymy.
Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny opisuje zachowanie wieszcza, który traktuje cierpienie za ojczyznę, jak swoją pracę. Utwór został napisany prostym językiem, przypominającym sprawozdanie z jednego dnia w życiu tytułowego poety.
Warstwa stylistyczna wiersza nie jest więc rozbudowana. Pojawia się powtórzenie („rozpina rozporek zapina rozporek”). Poeta zastosował również zapożyczenie z języka rosyjskiego, które upodabnia tekst do mowy potocznej („i apiat'”).
Wiersz odwołuje się do tradycji romantycznej. Według twórców tej epoki, poeta był kimś szczególnym, wyróżniającym się na tle społeczeństwa. Wieszcz, za pomocą swoich słów, motywował rodaków do działania oraz wpływał na ich nastroje i poglądy. W utworze Bursy poeta zostaje ukazany w całkowicie odmienny sposób. Wieszcz nie jest wyjątkową jednostką, która otrzymała od Boga niezwykły dar, ale też odpowiedzialność.
Utwór rozpoczynają słowa nawiązujące do Wielkiej Improwizacji, wygłoszonej przez Konrada w trzeciej części „Dziadów” Adama Mickiewicza („poeta cierpi za miliony”). Konrad jest przykładem typowego bohatera romantycznego, który poświęca własne życie dla dobra ojczyzny. Świadczą o tym jego słynne słowa („nazywam się Milijon – bo za miliony kocham i cierpię katusze”), do których nawiązał Bursa.
Kolejne wersy ukazują ironiczne spojrzenie podmiotu lirycznego na działania poety. Wieszcz traktuje cierpienie za ojczyznę jak pracę, którą wykonuje w określonych godzinach. Przysługuje mu nawet przerwa na zaspokojenie potrzeb fizjologicznych. W momencie zakończenia pracy lub przerwy, nie myśli o ojczyźnie. Duchowość odgrywa mniej ważną rolę, niż fizjologia. Poza godzinami pracy, poeta prawdopodobnie zajmuje się własnymi sprawami, ma życie osobiste. Nie poświęca całego swojego czasu ojczyźnie.
Wieszcz jest zwyczajnym człowiekiem, który niczym nie różni się od osoby, pracującej w biurze lub banku. Podmiot liryczny odbiera poetom boskość, którą przypisywano im w epoce romantyzmu. Wieszcz nie jest nikim nadzwyczajnym, ma takie same potrzeby jak odbiorcy jego twórczości. Poeta również popełnia błędy, nie można bezkrytycznie przyjmować przesłania, które formułuje w swoich wierszach. Nie zasługuje więc na uwielbienie, stawianie pomników, czy specjalne traktowanie. Nie jest wyjątkową jednostką, która posiada nadprzyrodzone zdolności. Doskonali ludzie nie istnieją, dlatego nie należy przypisywać poetom cech boskich.
Podmiot liryczny ukazuje zderzenie sfery sacrum i profanum. Wieszcz opisuje w swoich utworach wzniosłe idee, ale jego codzienne życie jest monotonne i przeciętne.
Aktualizacja: 2024-06-26 14:17:46.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.