Andrzej Bursa, fot: Autor nieznany, Stanisław Stanuch: Andrzej Bursa. PIW, 1984, via Wikimedia Commons
W utworze „Funkcja poezji”, Andrzej Bursa zastanawia się nad miejscem poezji we współczesnym świecie. Przedstawia kontrast między codziennymi obowiązkami gospodyni domowej a literaturą, głoszącą wzniosłe ideały.
Spis treści
Poeta posłużył się formą wiersza wolnego. Utwór składa się z trzech nieregularnych strof. Pierwsza zwrotka liczy dwa wersy, druga - siedemnaście, a trzecia - siedem. Liczba zgłosek w obrębie wersu nie jest stała. Nie pojawiają się rymy.
Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności. Obserwuje życie przeciętnej gospodyni domowej oraz zastanawia się, czy w szarej codzienności jest jeszcze miejsce na poezję. Zauważa kontrast między ideałami, przekazywanymi przez sztukę, a realiami, w których funkcjonują jej odbiorcy.
Poeta posługuje się prostym słownictwem, odpowiadającym tematyce utworu. Warstwa stylistyczna utworu jest minimalistyczna. Druga strofa ma formę rozbudowanego wyliczenia. Autor wymienia kolejne obowiązki typowej pani domu. W ostatniej strofie nie stosuje spacji („tysiąceinnychrzeczyok-tórychniemamypo-jęcia”), przez co podkreśla jak wielki, a jednocześnie niedoceniany, jest trud przeciętnej żony i matki. Pojawiają się też kolokwializmy („lu-lu”) oraz anafory, obydwa wersy pierwszej strofy rozpoczynają się słowem „poezja”. Wiersz kończy się wielokropkiem, co sugeruje, że kolejny dzień z życia gospodyni domowej będzie wyglądał tak samo, jak ten opisany przez podmiot liryczny.
Andrzej Bursa jest określany mianem poety wyklętego. W swoich wierszach często wyrażał bunt przeciwko konwenansom społecznym i wszechobecnemu na świecie złu. Tworzył przez zaledwie trzy lata, ponieważ zmarł w wieku dwudziestu pięciu lat. Jego śmierci towarzyszyły pogłoski o samobójstwie, ale przyczyną była wrodzona wada aorty. Mimo młodego wieku, poeta miał żonę i syna. W utworze „Funkcja poezji”, Bursa pochyla się nad życiem przeciętnych matek i żon. Zauważa, jak wiele wymaga się od kobiet, które muszą wykonywać wszystkie obowiązki domowe, a jednocześnie rozwijać się intelektualnie. Trudno nie dostrzec, że romantyczna literatura, pełna wzniosłych ideałów, jest odległa od codzienności zwyczajnego czytelnika.
Kobieta zostaje w utworze sprowadzona do roli maszyny. Cały jej dzień wypełniają obowiązki. Musi dbać o porządek i ciepło w domu, opiekować się dziećmi, przygotowywać posiłki oraz pilnować, aby rodzina miała czyste i całe ubrania na kolejny dzień. Na pani domu spoczywa też planowanie rodzinnego budżetu. Podmiot liryczny podkreśla, że wymienione przez niego zajęcia, to tylko część obowiązków. Kobieta robi jeszcze tysiące innych rzeczy, których pozostali domownicy nawet nie dostrzegają.
Osoba mówiąca docenia wysiłek gospodyń domowych, które często są niedoceniane, a nawet krytykowane. Ludzie gratulują sobie awansów lub wysokich zarobków. Prowadzenie domu jest traktowane jako prosta, lekka praca, często porównywana nawet do odpoczynku. Opisana w utworze kobieta prowadzi stereotypowe życie, odpowiadające wyobrażeniom większości mężów na temat roli, którą powinna spełniać ich żona. Utwór został napisany przez mężczyznę, a jednak codzienny wysiłek kobiety nie zostaje zbagatelizowany. Gospodyni nie może skupić się wyłącznie na domu i dzieciach. Powinna być też interesującą partnerką do rozmowy. Przed snem znajduje więc chwilę na lekturę romantycznej literatury. Zasypia, czytając o wzniosłych ideach, aby rankiem wrócić do codziennych obowiązków.
Podmiot liryczny stwierdza, że poezja powinna być bliska człowiekowi. Zauważa, że większość utworów jest oderwana od codziennego życia. Wielcy romantycy skupiali się na ideach patriotycznych oraz wielkiej, nieszczęśliwej miłości. Dopatrywali się szansy na oswobodzenie ojczyzny w heroicznych czynach wybitnych jednostek. Ich idee nigdy nie zostały jednak wcielone w życie. Podobnie było z romantyczną wizją miłości. Uczucia zmieniają się, a z czasem zazwyczaj przemijają. O wielkich namiętnościach i połączeniu dusz można przeczytać wyłącznie w literaturze. Świat wielkich romantyków całkowicie różni się od codzienności gospodyni domowej, która znajduje chwilę dla siebie, aby kolejnego dnia wrócić do sprzątania, gotowania i opieki nad dziećmi. Podmiot liryczny uważa, że poeci powinni pamiętać, dla kogo piszą. W sztuce najważniejszy jest odbiorca. Jeśli autor nie ma wiernych czytelników, jego talent pozostanie niezauważony.
Osoba mówiąca nie widzi przeszkód, aby poświęcić wiersz gospodyni domowej, ponieważ to takie kobiety przeczytają utwór. Taki sposób pojmowania poezji zdaniem wielu czytelników nie jest jednak zbyt trafny. Część odbiorców poszukuje w literaturze ucieczki od monotonnej codzienności. Gospodyni domowa prawdopodobnie nie chciałaby wieczorem czytać o obowiązkach, które następnego dnia ponownie będzie wykonywać. Zbytnia koncentracja na codzienności wypacza rolę sztuki.
Osoba mówiąca dostrzega kontrast między codziennością a sztuką. W utworze dochodzi do zderzenia sfer sacrum i profanum. Trudno porównywać ze sobą życie gospodyni domowej oraz twórczość romantycznych wieszczów. Funkcję poezji można jednak pojmować na różne sposoby. Dla niektórych jest ucieczką od codzienności, a zdaniem drugich - powinna być bliska przeciętnemu człowiekowi.
Aktualizacja: 2024-06-26 14:17:46.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.