Cyprian Kaml Norwid, Józef Holewiński, 1886
Utwór Cypriana Kamila Norwida „Burza” ukazuje sztorm na morzu, który można porównać do trudności w życiu człowieka. Poeta odwołuje się do, typowej dla romantyzmu, symboliki. Wśród przerażonej załogi wyróżnia się wyjątkowa jednostka, odważny młodzieniec, walczący z żywiołem.
Spis treści
Norwid należał do najmłodszego pokolenia poetów romantycznych, na późniejszych etapach swojej twórczości podejmował polemikę ze stylistyką epoki. Ze wzorców romantycznych korzystał we wczesnych latach działalności artystycznej, gdy poszukiwał własnego stylu poetyckiego.
Wiersz „Burza” powstał podczas krajowego etapu twórczości Norwida. Miał on miejsce przed wyjazdem do Drezna w 1842 roku, po którym poeta już nigdy nie wrócił do Polski. Norwid przesłał utwór „Burza” 6 grudnia 1841 roku Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu, który redagował wydawany w Wilnie kwartalnik „Athenaeum”.
Juliusz Wiktor Gomulicki, polski edytor i wydawca twórczości Norwida, interpretuje wiersz jako epitafium dla przyjaciela poety, polskiego działacza niepodległościowego, Karola Levittoux. Zgromadzenia, do których należał Levittoux, zostały oskarżone o dążenie do wywołania powstania oraz utworzenia rządu republikańskiego, zniesienia pańszczyzny, a także uwłaszczenia chłopów. Działacz został aresztowany i brutalnie przesłuchiwany. W celu uniknięcia wydania swoich towarzyszy, 7 lipca 1841 roku, Levittoux popełnił samobójstwo, podpalając siennik na którym leżał.
Utwór nawiązuje swoją tematyką i tytułem do cyklu Adama Mickiewicza „Sonety krymskie”, w którym również pojawia się wiersz „Burza”, opowiadający o sztormie na morzu.
Wiersz ma budowę stychiczną, poeta nie zastosował podziału na strofy. Pojawiają się rymy krzyżowe.
Utwór należy do liryki inwokacyjnej. Podmiot liryczny kieruje słowa do młodzieńca, dodając mu siły i odwagi do walki z żywiołem. Pojawiają się więc apostrofy („Śmiało, młodzieńcze”, „Przejdziesz”, „A ty, sam jeden śród żywiołów bitwy”, „Śmiało więc zdążaj ku przeczystej cnocie!”). Osoba mówiąca to człowiek doświadczony życiowo, który chce udzielać rad młodszemu pokoleniu i dopatruje się w nim szans na zmianę rzeczywistości.
Warstwa stylistyczna utworu jest rozbudowana. Obecne są liczne epitety („bezsilne szczenię”, „silny talizmanem”, „ciemne gardło”, „przeczystej cnocie”). Pojawiają się też metafory („w wieńcu, gwiazdami iskier brylantowym”, „poświęcenia silny talizmanem”, „jeszcze w obłokach błyśnie ręka boża”, „w posąg własne skamienieją czyny”) oraz porównania („warcząc opodal, jak bezsilne szczenię”). Zastosowano też ożywienia („niebo gromem odzywa się nowym”, „ciemne gardło morza”). Wypowiedź podmiotu lirycznego jest emocjonalna, pojawiają się wykrzyknienia („A niebo gromem odzywa się nowym!”, „Śmiało więc zdążaj ku przeczystej cnocie!”).
Utwór rozpoczyna się zwrotem do młodzieńca, któremu podmiot liryczny życzy odwagi. Jest to typowy bohater romantyczny, wyjątkowa jednostka, wyróżniająca się na tle otoczenia. Ze względu na wątki biograficzne, można utożsamiać go z Karolem Levittoux, odważnie walczącym o wolność ojczyzny.
Osoba mówiąca jest przekonana, że młodzieniec ma wyjątkową moc i zdoła przetrwać burzę. Młody człowiek posiada wiele energii do działania, okazuje się twardszy, niż kamień. Adresat utworu wyróżnia się odwagą, nie zachowuje się jak reszta załogi podczas sztormu. Nie ma błaga o ratunek z zewnątrz ani nie modli się do Boga o pomoc.
Młodzieniec wie, że musi liczyć na własną moc, jest silny chęcią poświęcenia dla dobra ogółu. Nie żyje więc w całkowitej alienacji, ale chce poświęcić swoje życie dla wyższej sprawy. Załoga opuszcza wiosła i poddaje się żywiołowi, skupiając się na modlitwie o dobrą śmierć. Młodzieniec jednak nie zamierza rezygnować z walki. Podmiot liryczny przedstawia go jak niezniszczalnego herosa, który potrafi ujarzmić ocean ruchem dłoni.
Ocean nabiera w wierszu cech niszczycielskiej siły, pragnącej kolejnych ofiar. Młodzieniec ma jednak po swojej stronie Boga, który w odpowiedniej chwili zainterweniuje, ratując mu życie. Adresat utworu nie musi błagać go na kolanach o łaskę. Stwórca wie jakie motywy kierują postępowaniem młodzieńca i sprzyja jego działaniom. Podmiot liryczny nakłania mężczyznę do dążenia ku osiągnięciu cnoty. Ostrzega jednak, że nie zawsze czeka go za nią wieniec laurowy, symbolizujący uznanie otoczenia. Być może młodzieniec pozostanie niezrozumiany, ale po śmierci posłuży jako wzór dla kolejnych pokoleń, a za wiele lat będzie mu się wystawiało pomniki.
Tematyka niezrozumienia była bliska Norwidowi, którego również nie doceniali współcześni mu odbiorcy. Przedstawiona w utworze burza symbolizuje ludzkie życie, które jest pełne trudności i walki o lepsze jutro.
Aktualizacja: 2024-06-26 17:20:02.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.