Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, fot: Kurier Codzienny, Narodowe Archiwum Cyfrowe
Utwór Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej „Plaża w nocy” jest impresjonistyczną wizją wieczoru nad morskim brzegiem. W wierszu opis krajobrazu łączy się z elementami mitologii rzymskiej.
Spis treści
Wiersz został wydany w 1926 roku w trzecim tomiku poetki, zatytułowanym „Pocałunki”. Zbiór jest uznawany za jedno z najwybitniejszych dzieł epoki dwudziestolecia międzywojennego. Na wczesnym etapie swojej twórczości, Pawlikowska-Jasnorzewska fascynowała się kulturą Dalekiego Wschodu. W tomiku widoczna jest inspiracja japońską poezją haiku, składa się z sześćdziesięciu krótkich, czterowersowych utworów.
Haiku to gatunek poetycki, popularny w Japonii od XVII do XIX wieku. Jest to zwięzły utwór, składający się zazwyczaj z trzech wersów. Wiersze Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej nie spełniają wszystkich wymagań gatunkowych. Podczas tworzenia haiku największe znaczenie ma jednak zwięzłość treści, a nie konkretna liczba wersów.
Utwór składa się z czterech wersów. Poetka zastosowała rymy parzyste. Wiersz należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności.
Poetka oddaje atmosferę nocnego spokoju przez użycie wielokropków, tworzących wrażenie refleksyjnego zawieszenia głosu. Autorka zdołała zawrzeć w zwięzłym utworze impresjonistyczną wizję wieczornej plaży. Na rytm wiersza wpływają powtórzenia („do palm, od palm”) oraz anafory, dwa wersy rozpoczynają się od spójnika „i”. Pojawiają się też epitety („pianie morskiej bezsenna Wenus”). Drzewa nabierają cech ludzkich, obecne są personifikacje („drzewka mirtowe przez sen zaszemrzą”).
Podmiot liryczny przedstawia obraz tropikalnej plaży w nocy. Sytuacja nie ma miejsca nad polskim morzem, na brzegu rosną palmy. Jest pusto, na niebie i ziemi panuje cisza.
Osoba mówiąca ma wrażenie, że znalazła się na końcu świata. Obserwuje morze i zieleniącą się obok plaży roślinność. Całkowitą ciszę zaburza tylko szum drzewek mirtowych. One również zdają się spać, w nocy odpoczywają nie tylko ludzie, ale też przyroda.
W utworze poetka odwołuje się do mitologii rzymskiej. Wspomina o bogini Wenus, śpiącej w morskiej pianie. Jest to nawiązanie do mitu o powstaniu rzymskiej bogini miłości. Według mitologii rzymskiej, pierwszymi bogami byli Uranos i Gaja. Podczas walki o władzę, Uranos został wykastrowany przez swojego syna, Kronosa. Genitalia boga trafiły do morza, gdzie z jego nasienia i morskiej piany powstała Wenus.
Moment wyłonienia się bogini miłości z morskiej piany przedstawia obraz Botticellego „Narodziny Wenus”. W utworze, Wenus nie wychodzi na brzeg, a wciąż znajduje się w wodzie. Ona jedyna nie korzysta z nocnego wypoczynku. Podczas gdy ludzie i przyroda są pogrążeni we śnie, bogini niespokojnie przewraca się z boku na bok. Wenus nie może spać, chociaż panuje cisza.
W utworach Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej często pojawia się żywioł wody. Jest ona przedstawiana jako pełna życia, ruchu i zmienności. Tak dzieje się również w wierszu „Plaża w nocy”. Cały świat pogrążył się we śnie, a w wodzie, bogini miłości nie może udać się na spoczynek. Bezsenność Wenus symbolizuje cierpienie ludzi zakochanych, którym nie jest dany spokojny sen.
Aktualizacja: 2024-06-26 17:21:56.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.