Adolf Dygasiński jest znany między innymi jako autor powieści zatytułowanej „Zając”. W tym dziele zostają opisane losy tytułowego zająca, które przeplatają się z opowieścią o życiu strzelca nadwornego, Jakuba Malwy. Autor w ten sposób ukazał podobieństwa między człowiekiem a zwierzęciem. Powieść została stworzona w nurcie naturalistycznym.
Spis treści
Naturalizm to określenie dziewiętnastowiecznego kierunku literackiego, który stanowi rozwinięcie realizmu. Polega on przede wszystkim na wiernym i niemal fotograficznym odzwierciedleniu rzeczywistości, a także opiera się na naukowym podejściu. Dzieła powstają zatem niemal jak dokumenty, a ukazany zostaje również wpływ dziedziczności i środowiska na ludzkie życie. To właśnie cechy genetyczne i wpływ otoczenia człowieka formują go i determinują całe jego przyszłe życie. Twórcy działający w nurcie naturalizmu nie wahali się przed podejmowaniem trudnych tematów, takich jak bieda, alkoholizm lub przemoc. W naturalizmie nie ma miejsca na ozdobniki i upiększenia. Jest za to naukowe podejście do zagadnienia. Niekiedy wiąże się to wręcz z turpistycznym podejściem i brutalnością opisywanych szczegółów. Istotna była też naukowa analiza ludzkich zachowań. Miało to pomóc w zachowaniu możliwie jak największego obiektywizmu. Bohaterowie zaś stali się reprezentantami najniższych warstw społecznych.
Jak zatem Adolf Dygasiński realizuje naturalizm w powieści „Zając”? Jest ona zdecydowanie przedstawicielką tego nurtu. Autor skupił się przede wszystkim na naturalistycznym ujęciu życia ludzkiego i zwierzęcego, którego obraz wynikał przede wszystkim z brutalnych praw natury. Ukazał on je jako bezlitosną walkę o przetrwanie, w której wygrają jedynie ci najsilniejsi i najsprytniejsi, co pokazuje przykład zająca i jego siostry, którą zaatakował bocian. Ludzie i zwierzęta podlegają tym samym regułom przyrody, silniejszy dominuje nad słabszym, a bohaterowie ostatecznie odczuwają te same, uniwersalne emocje, mimo że należą do odmiennych gatunków. Przemoc, ból i strach okazują się zatem okrutnym, ale uniwersalnym doświadczeniem.
Bohaterami powieści Dygasińskiego są zwierzęta, ale też ludzie reprezentujący niższe warstwy społeczne. Akcja jest osadzona w okolicy dworu, ale to nie szlachta jest w centrum uwagi, a za to skupia się ona na strzelcu nadwornym i kłusowniku. Ich życie, tak samo jak życie zająca, jest ukazane jako deterministyczna walka o przetrwanie każdego dnia, jest też ukazane w każdym nieprzyjemnym szczególe. Autor nie stroni też od opisów przemocy, jaka ma miejsce między bohaterami.
W dziele szczególnie ważny jest przede wszystkim paralelizm między życiem zająca a Malwy, które to są opisane w sposób naturalistyczny i nie pozostawiają wątpliwości co do tego, kto wygrywa, a kto upada w świecie natury. Nie ma tu miejsca na wzruszenia lub sentymenty.
Aktualizacja: 2025-12-01 16:59:41.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.