„Cesarz” to beletryzowany reportaż autorstwa Ryszarda Kapuścińskiego. Opowiada on o rządach sprawowanych przez ostatniego cesarza Etiopii, Hajle Syllasje. Pisarz pokazuje, jak funkcjonował kraj pod rządami władcy, który został ostatecznie obalony przez własnych oficerów podczas zamachu stanu. Jest to dzieło oparte na faktycznych wydarzeniach, dlatego można precyzyjnie wskazać ich czas i miejsce, w których do nich dochodziło.
Spis treści
„Cesarz” to dzieło, w którym najważniejsza jest przede wszystkim problematyka rządów Hajle Syllasje, ostatniego cesarza Etiopii, którego rządy zakończył zamach stanu dokonany przez jego własne wojsko. Kapuściński nie rozmawiał osobiście z cesarzem, posługiwał się więc relacjami osób, które pracowały na dworze i spełniały wobec niego swoje obowiązki. Z ich opowieści wyłania się portret rządów autorytarnych, opartych na strachu, donosicielstwie, nepotyzmie i korupcji. Hajle Syllasje żył w luksusie, podczas gdy jego poddani umierali z głodu. Nie potrafił rozwiązać problemów swojego narodu. Kapuściński portretuje go jako władcę nieudolnego, skupionego na zaspokajaniu własnych kaprysów i interesów, troszczącego się wyłącznie o własne dobro. Z drugiej strony wiadomo, że Hajle Syllasje zniósł niewolnictwo, ustanowił pierwszą w kraju konstytucję oraz wprowadził Etiopię do Ligi Narodów w roku 1921. Kapuściński jest jednak dość jednostronny i subiektywny w swoich osądach, pomija zatem jedną stronę rządów cesarza i skupia się na ich ciemnych aspektach. W ten sposób autor ukazuje też mechanizmy funkcjonowania władzy autorytarnej i totalitarnej.
Dzieło Kapuścińskiego jest uznawane za reportaż beletryzowany, jednak wciąż istotna pozostaje w nim problematyka historii Etiopii. Opisane zostały w nim faktyczne wydarzenia historyczne, między innymi rządy Hajle Syllasje, jego działalność na arenie międzynarodowej, konflikt z faszystowskimi Włochami, nieudany zamach wojskowy z roku 1960, a także obalenie władcy w roku 1974 i jego śmierć dwanaście miesięcy później. W ten sposób polski czytelnik mógł poznać fragment historii kraju ze wschodniej Afryki.
W dziele bardzo istotna jest problematyka głodu i nędzy. To właśnie te kwestie doprowadziły do upadku rządów Hajle Syllasje. Kapuściński wielokrotnie zestawia luksus i dostatek, w jakich żył władca, z nędzą, na jaką skazywał swoich poddanych. To wieloletnia klęska głodu, której cesarz nie potrafił zapobiec, ostatecznie zwróciła na jego kraj uwagę całego świata i doprowadziła do jego obalenia w wyniku zamachu stanu. Hajle Syllasje przedstawiany jest również jako władca, który starał się uniemożliwić dopływ pomocy humanitarnej dla głodujących obywateli.
W przypadku tekstu Kapuścińskiego często przywoływana jest problematyka jego symbolicznej wymowy, która miała odzwierciedlać sytuację w Polsce w okresie PRL-u. Losy państwa ze wschodniej Afryki stały się pretekstem do skomentowania wydarzeń z ojczyzny Kapuścińskiego, czego nie mógł uczynić wprost ze względu na cenzurę. Dzieło to interpretowano jako analogię do okresu rządów Edwarda Gierka. Utwór uznawany jest za uniwersalną alegorię rządów totalitarnych, możliwą do odniesienia do innych reżimów istniejących na świecie.
Aktualizacja: 2025-10-21 15:23:42.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.