Ryszard Kapuściński jest znany między innymi jako autor reportażu zatytułowanego „Cesarz”. Dzieło to ukazuje rządy ostatniego cesarza Etiopii, czyli Hajle Syllasje. Kapuściński przedstawia go jako władcę okrutnego i bezwzględnego, którego dwór charakteryzował się wieloma absurdami. Jest to beletrystyczne ujęcie znanej postaci historycznej.
Cesarz Hajle Syllasje (Sellasje) właściwie nazywał się Teferi Mekonnen i żył w latach 1892–1975. Zajmował stanowisko ostatniego cesarza Etiopii, a w ujęciu Kapuścińskiego stał się dyktatorem wprowadzającym apodyktyczne rządy absolutne. Wielu poddanych Hajle Syllasje czciło go i widziało w nim dobrego władcę czy wręcz potomka króla Salomona. Tymczasem Hajle Syllasje kochał przede wszystkim nie poddanych, lecz luksus, bogactwo i dobrobyt, którymi otaczał się każdego dnia. Jego autorytarny reżim opierał się głównie na wszechobecnej propagandzie i systemie donosicielstwa, które cesarz nagradzał. To on wprowadził swój kraj do Ligi Narodów w roku 1921. Był również tym, który zniósł niewolnictwo w kraju i ogłosił w 1931 roku pierwszą konstytucję. Hajle Syllasje był też uznawany za bohatera wojennego w konflikcie z faszyzującymi Włochami w latach 1935–1936. Był także twórcą Organizacji Jedności Afryki, a Zachód przez długi czas widział w nim krzewiciela demokracji na kontynencie.
Kapuściński opisuje jednak Hajle Syllasje z zupełnie innej, despotycznej strony i czyni to na podstawie relacji osób, które mu służyły. Z ich opowieści wyłania się człowiek, który oparł swoją władzę na korupcji, nepotyzmie i donosicielstwie, rozdzielający urzędnikom absurdalne tytuły i funkcje, a jego działania określano wprost jako reżim. Hajle Syllasje nie poradził sobie z klęską głodu i nieurodzaju, które cyklicznie nawiedzały jego państwo. Pod jego rządami Etiopia coraz bardziej pogrążała się w biedzie, a obywatele umierali z głodu — zginęło ich ponad dwieście tysięcy. Hajle Syllasje nie zrobił nic, by temu zapobiec, a ujawnienie tej sytuacji na arenie międzynarodowej potraktował jak zdradę. Nie chciał też wpuścić do kraju pomocy humanitarnej. Sam żył w dostatku i luksusach, ucztował, budował nowe pałace, wiele podróżował i faworyzował swoich ulubieńców. Wszystko to doprowadziło do tego, że w 1974 roku zorganizowano zamach stanu i zakończono w ten sposób rządy Hajle Syllasje. Cesarz, przebywając w areszcie domowym, aż do śmierci wierzył, że jest jedynym i najwyższym władcą uwielbianym przez poddanych. Zmarł rok po zamachu.
Kapuściński przedstawia Hajle Syllasje jako analfabetę, który nie potrafił czytać ani pisać, dlatego jedynie przemawiał. Stawiał jednak na rozwój — sprowadził do Etiopii pierwszy samolot, kolekcjonował samochody, wysyłał młodych ludzi na zagraniczne studia. Kapuściński podkreśla też jego kompleksy związane ze wzrostem. Z reportażu wyłania się zatem dość jednostronna i subiektywna ocena rządów ostatniego cesarza Etiopii, Hajle Syllasje.
Aktualizacja: 2025-10-21 14:25:50.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.