„Ksiądz Marek” to jeden z dramatów autorstwa Juliusza Słowackiego, który sam poeta uznawał za jedno ze swoich największych dzieł. Zalicza się on do kategorii dramatów mistycznych, napisano go ośmiozgłoskowcem. Fabuła opiera się na upadku Baru w trakcie konfederacji barskiej, a tytułowy i główny bohater powstał na podstawie losów faktycznego karmelity. W tekście Słowacki porusza złożoną problematykę związaną właśnie z konfederacją i niepodległością Polski.
Spis treści
Bez wątpienia problematyka konfederacji barskiej to jeden z najważniejszych elementów fabuły dramatu. Akcja rozgrywa się bowiem dokładnie dwudziestego czerwca 1768 roku, kiedy upadł Bar. Sama konfederacja była związkiem szlachty polskiej, utworzonym na Podolu w celu obrony wiary katolickiej, a także niepodległości Rzeczypospolitej przeciwko Imperium Rosyjskiemu, jego wojsku oraz królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Słowacki uznał konfederację za wydarzenie przełomowe w dziejach narodu – moment, gdy upadła Polska monarchistyczna, a zaczęła się demokratyczna republika. Niekiedy jednak konfederację określano ostatnim czynem Rzeczypospolitej, a ksiądz Marek był jej legendarnym przywódcą, którego legendę stworzył sam Słowacki. Opisując konfederację barską, Słowacki sięgał do źródeł i zapisków osób, które brały w niej udział. Konfederacja to także w jego ujęciu moment sądu nad dawną Rzeczpospolitą szlachecką, jej wadami i problemami.
W przypadku problematyki legendy księdza Marka warto zaznaczyć, że była ona inspirowana faktycznie istniejącym karmelitą, Markiem Jandołowiczem. Jego legendę romantycy przejęli od konfederatów barskich, co Słowacki wykorzystał w swoim dziele, czyniąc z księdza niemal mistycznego proroka i wielkiego przywódcę, który reprezentował nową Polskę, jaką poeta chciał widzieć po konfederacji. Wcześniej współcześni Słowackiemu nie mieli o karmelicie najlepszej opinii, ale tekst poety pomógł w zbudowaniu jego legendy. Warto pamiętać, że ksiądz Marek zmarł już po konfederacji – to Słowacki dodał do jego życiorysu dramatyczny element, który jeszcze silniej zespolił duchownego z tym wydarzeniem historycznym. Ksiądz Marek należy do wielkich jednostek i przywódców, jakich cenili romantycy, przekonani, że jednostka jest w stanie samodzielnie zmieniać świat.
W dramacie Słowackiego pojawia się również problematyka fanatyzmu, która cechuje między innymi księdza Marka. Nie działa on rozsądnie ani jak zwykły człowiek – kieruje się tym, co podpowiada mu sumienie narodowe, którego jest głosem. Ksiądz Marek to zatem fanatyk w romantycznym ujęciu, gotowy dla idei zrobić wszystko, nawet poświęcić własne życie.
W tekście pojawia się również problematyka żydowska. Rabin i jego córka Judyta znaleźli się w Barze dzięki źródłom historycznym, z których korzystał Słowacki podczas pracy nad dramatem. To w tym miasteczku spotykają się dwa narody o podobnej historii – wybrane, a następnie wygnane. W tym ujęciu los Żydów można postrzegać jako przestrogę dla Polski. Dwa te stare narody pojawiają się obok siebie w momencie największych przemian.
Aktualizacja: 2025-10-20 20:11:43.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.