„Śmierć” to debiutancka powieść jednego z twórców epoki Młodej Polski, Ignacego Dąbrowskiego, którą wydano w 1892 roku. Opowiada ona historię Józefa, człowieka, który zaczyna chorować na suchoty i z tego powodu umiera. W celu jak najlepszego przedstawienia jego przeżyć autor wykorzystał specyficzną kompozycję, styl, a także język.
Kompozycja i styl decydują przede wszystkim o tym, w jakim kształcie zostanie przedstawiony świat, w którym żyje Józef. Dąbrowski wykorzystał asymilację struktury powieściowej do formy dziennika — notatek bohatera i narratora z poszczególnych dni jego choroby, opatrzonych datami. Zapiski mają zatem charakter dokumentacyjny, a pojedyncze dni przypominają zamknięte ujęcia sceniczne z własną strukturą oraz dialogami. W dziele pojawia się też polimorfizm zapisów, autor wykazuje bowiem różnorodne tendencje stylistyczne. Sam styl sytuować można pomiędzy naturalistyczną rzeczowością, która łączy się tu z młodopolską ekspresyjnością. Dąbrowski stara się realistycznie opisywać codzienne czynności, unika ocen i sugerowania czytelnikowi wniosków. Rzetelnie opisuje rozterki człowieka z XIX wieku, który styka się z poważną, nieuleczalną chorobą oraz jej następstwem, czyli śmiercią. Młodopolska ekspresyjność wynika z roli narratora, który dąży do ujawnienia siebie, do pokazania i opisania własnej osobowości, doświadczeń i stanów emocjonalnych. Wówczas styl wyróżnia się uproszczeniem struktury składniowej i nadaniem mu charakteru języka mówionego, pełnego wykrzyknień, aforyzmów, bezpośredniości, a także emocjonalności i subiektywności, pytań retorycznych oraz szczerości w eksponowaniu siebie.
Asymilacja struktury powieściowej do formy podawczej dziennika jest w tym przypadku zgodna z zasadami mimetyzmu formalnego. Dąbrowski wykorzystuje zatem zarówno naturalistyczny realizm i rzeczowość w opisie codzienności, jak i młodopolską ekspresyjność, która idealnie sprawdza się w opisach stanów emocjonalnych umierającego suchotnika. Wówczas ujawnia się w dziele narrator, który pokazuje swoją faktyczną naturę, staje się szczery i mówi przede wszystkim o sobie. Wszystko to pozwala na dogłębną analizę tego, jak przeżywa on swoją śmiertelną chorobę.
Aktualizacja: 2025-10-17 19:11:56.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.