„Beniowski” to poemat dygresyjny autorstwa Juliusza Słowackiego. Wydarzenia tego dzieła rozgrywają się w trakcie trwania konfederacji barskiej, a ukazują one losy młodego, polskiego szlachcica, tytułowego Beniowskiego, który traci majątek, wyrusza w podróż, by go odzyskać i dołącza do walk związanych z konfederacją barską. Zaledwie połowa utworu jest poświęcona fabule, resztę stanowią dygresję, a sam Słowacki umieścił w tekście wielu bohaterów, często znanych już jego czytelnikom.
Spis treści
Główny bohater tego poematu dygresyjnego, to tytułowy Maurycy Beniowski. Jest on polskim, zubożałym szlachcicem, około dwudziestoletnim, który doskonale reprezentuje swój stan i mentalność, jaką wyróżniała się szlachta sarmacka. Beniowski z jednej strony jest dumny, odważny i zakochany w Anieli. Z drugiej zaś okazuje się, że jest on człowiekiem nieporadnym i niedoświadczonym, który boi się wziąć udział w walkach o ojczyznę i który wyjeżdża bez słowa pożegnania, porzucając ukochaną. Beniowski ma jakieś niesprecyzowane plany, prowadzi też hulaszczy tryb życia, który doprowadza go do utraty majątku. Często wdaje się w awantury, ale trudno mu zająć jednoznaczne stanowisko po jednej ze stron sporu. Beniowski raczej podąża z prądem zdarzeń, nie jest ich inicjatorem, nie przejawia zbyt silnej woli. Słowacki stworzył zatem karykaturę polskiego szlachcica, którego postać ironicznie podsumowuje mentalność polskiej szlachty tego okresu. Beniowski stanowi także parodię popularnej postawy romantycznej, mitu romantycznej miłości i tragedii jednostki walczącej samotnie za ojczyznę.
Sam Beniowski to postać wzorowana na faktycznie żyjącym szlachcicu. Maurycy Beniowski był polsko-węgierskim szlachcicem i uczestnikiem konfederacji barskiej. Potem zesłano go na Kamczatkę. To też uciekinier, podróżnik i znany był jako “król Madagaskaru”, a jego pamiętniki stały się w XIX wieku popularną pozycją.
To ukochana Beniowskiego i córka Starosty. Stała się obiektem miłości romantycznej Beniowskiego, której nie potrafił jej on okazać, próbował też porzucić ją bez słowa, gdy ruszał w podróż. Aniela jest jednak o wiele bardziej samodzielna i aktywna niż inne romantyczne bohaterki tego okresu.
To ojciec Anieli i właściciel zamku w Ladawie. Występuje jako przedstawiciel magnaterii, interesuje go jedynie on sam, zainteresowany jedynie własnym losem. Wyznawał on różne wierzenia i odmówił Beniowskiemu ręki swojej córki, gdyż szlachcic stracił majątek.
Określany jako zdrajca narodowy, Starosta obiecał mu rękę swojej córki Anieli. Ksiądz Marek ma świadomość zdrady Dzieduszyckiego, więc pozbywa się go, przybijając mu ręce do stołu sztyletami.
To Józef-Sawa Caliński, znany jako jeden z przywódców konfederacji barskiej. To też postać o kozackich korzeniach, buntownik i prawa ręka księdza Marka. Pojedynkuje się z Beniowskim o miniaturę Anieli.
Jest znany jako karmelita, a także dowódca i prorok konfederacji barskiej. Narrator opisuje go jako osobę biegłą w sztuce wojennej, prawdziwego obrońcę ojczyzny oraz wiary.
To siostra Sawy. Przypomina trochę rusałkę, a trochę ruską chłopkę. To osoba znana ze swobody i dumy z kozaczego życia. Beniowski ratuje ją przed Rosjanami.
To niańka i opiekunka Anieli, kobieta praktyczna i pomocna. To ona zorganizowała spotkanie zakochanych i nie dopuściła, by Beniowski wyjechał i opuścił swoją ukochaną nawet bez słowa wyjaśnienia.
Aktualizacja: 2025-08-15 11:45:17.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.