Stefan Żeromski to autor dramatu niescenicznego zatytułowanego „Róża”, wydanego w 1909 roku pod pseudonimem Józef Katerla. Dzieło to jest próbą autora, by ustosunkować się wobec wydarzeń rewolucji z roku 1905. Nakreślił też problemy społeczne i polityczne, z jakimi zmagało się polskie społeczeństwo na początku XX wieku. W związku z tym w dziele Żeromskiego zostaje poruszona skomplikowana problematyka, która wiąże się właśnie z takimi kwestiami i próbuje je przedstawić zgodnie z poglądami autora.
Spis treści
Najważniejszym elementem dzieła Żeromskiego jest bez wątpienia problematyka związana z rewolucją, a także robotnikami i walką klas. Wydarzenia dramatu rozgrywają się bowiem wkrótce po upadku rewolucji 1905 roku. Główny bohater, Czarowic, i jego towarzysze są właśnie rewolucjonistami i działaczami niepodległościowymi. Czarowic zjawia się w fabryce robotników, w której panuje niepłatny przestój. Zatrudnieni tam krytykują kapitalizm, a sam Czarowic nawołuje ich do solidarności klasowej i do tego, by proletariusze wspierali się nawzajem w walce z fabrykantem. Po rewolucji nastąpił brak zrozumienia między tymi dwiema klasami, pojawiają się trudności w dialogu i sprzeczności między poszczególnymi klasami społecznymi, co zaognia sytuację i prowadzi do przemocy.
W dramacie Żeromski poruszył też skomplikowane zagadnienia związane z relacjami i miłością, jaka łączy ludzi. Anzelm jest zdrajcą i donosicielem, ale kocha swojego syna Olesia. Benedykt kocha Krystynę, ale ta porzuca go, gdy tylko dowiaduje się, że Benedykt znacznie zbiednieje, gdy spłaci swojego brata. Jan kocha z kolei narzeczoną swojego brata, co jest nie w porządku wobec Benedykta, ponieważ Krystyna zdradza go w ten sposób. Sama Krystyna na swój sposób kocha Jana, jednak uważa, że jej uczucie będzie najsilniejsze, gdy go utraci i oddali się od niego.
Ze względu na czas rozgrywania się akcji dramatu w dziele pojawia się też problematyka zaborów. Polski nie ma na mapach Europy już od ponad wieku, co powoduje, że ludzie tacy jak Czarowic zajmują się działalnością patriotyczną i niepodległościową. Objawia się to na przykład aktami przemocy wymierzonymi w wojska carskie. W społeczeństwie wciąż żywa jest pamięć powstania styczniowego, ale pokazuje się jego mocno kontrolowaną przez władzę wersję, nie zaś prawdziwe oblicze tego konfliktu zbrojnego. Za działania wymierzone we władzę Czarowic zostaje osadzony w więzieniu i ukarany. Doskonale to pokazuje zatem, jak zabory odbijają się na życiu obywateli.
W związku z władzą zaborcy pojawia się też naturalna w tych warunkach problematyka moralności i zdrady. Są one też obecne w codziennym życiu. Wszystko to doskonale widać na przykładzie takich postaci jak Krystyna i Anzelm. Krystyna jest cyniczna, zdradza narzeczonego, Benedykta, z jego młodszym bratem, kiedy jej wybranek ma stracić swój majątek. Anzelm z kolei sprzedał się władzy, stał się zdrajcą i donosicielem. W społeczeństwie na dodatek panuje wręcz paranoiczna obawa przed zdradą, szpiegami i donosicielem, że boją się jej nawet bohaterowie w Alpach, w środku zimowego lasu.
W związku z rewolucją i działaniami niepodległościowymi pojawia się też tematyka przemocy. Rewolucjoniści stosują ją wobec władz i fabrykantów, staje się ona narzędziem do osiągnięcia celu. Nikt nie rozważa jej pod względem moralnym i nie zastanawia się, czy taka walka z wrogiem jest moralna.
Aktualizacja: 2025-06-30 10:48:37.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.