Tomasz Morus, opisując Utopię, stworzył wizję ekonomicznie i prawnie równego społeczeństwa. Mieszkańcy tajemniczej wyspy ubierali się oraz pracowali na takich samych warunkach. Wszelkie dobra otrzymywali od państwa. Panowała przy tym wolność wyznania.
Spis treści
Obywatele Utopii żyli w systemie kolektywizmu, w którym każdy element życia podporządkowany był wspólnocie i równości. Ekonomia opierała się na wspólnocie dóbr – mieszkańcy nie posiadali własnego majątku ani pieniędzy, co sprawiało, że nie istniały różnice majątkowe i związane z nimi napięcia społeczne. Wszystko, co było potrzebne do życia, zapewniało państwo, co uwalniało społeczeństwo od rywalizacji materialnej. Ubiór mieszkańców był jednolity i skromny, a każdy obywatel miał dostęp do podstawowych zasobów, takich jak jedzenie, które można było pobierać i spożywać w państwowych jadłodajniach. Taki system, eliminując prywatne dobra, eliminował także przyczyny zawiści i różnic klasowych, a więc problem wyzysku biednych przez bogatych. Tym samym państwo realizowało utopijny ideał społeczeństwa równościowego, wolnego od nierówności i oparty na poczuciu wspólnoty.
Praca była obowiązkiem każdego obywatela Utopii – wszyscy musieli wykonywać pracę fizyczną przez 6 godzin dziennie. Skrócony czas pracy umożliwiał im poświęcenie reszty dnia na rozwój duchowy i intelektualny, co było istotnym elementem ich życia. Rotacyjny system wysyłania mieszkańców na wieś co dwa lata zapewniał równowagę między różnymi dziedzinami pracy, a wszyscy musieli uczestniczyć w rolnictwie. Utopianie kładli duży nacisk na edukację, ale nie każdy miał prawo z niej korzystać. Osoby o odpowiednim potencjale intelektualnym mogły uczęszczać do szkół państwowych, ale jeśli nie spełniały oczekiwań, wracały do pracy fizycznej. W ten sposób Utopia stawiała na rozwój zdolnych jednostek, a zarazem zapewniała wszystkim obywatelom stabilność zatrudnienia.
Mieszkańcy Utopii nie gromadzili dóbr materialnych, co eliminowało potrzebę rywalizacji o luksusy. Praktyczne żelazo było bardziej cenione niż złoto, które miało wartość jedynie w kontekście polityki zagranicznej lub jako materiał do wyrobu łańcuchów dla niewolników. W Utopii drogocenne kamienie i złoto były pozbawione symbolicznej wartości, a ich jedynym zastosowaniem była zabawa dzieci. Takie podejście ukazywało ich dystans do materializmu i wyraźny brak przywiązania do kosztowności, co dodatkowo budowało ich tożsamość jako społeczeństwa, które ceni użyteczność nad próżność.
Społeczna struktura Utopii opierała się na zasadzie równości – każdy obywatel miał równy status, a także równe prawa, niezależnie od płci. Wybierane władze nie nosiły żadnych specjalnych insygniów, co podkreślało ich służebny charakter względem społeczeństwa. Kobiety i mężczyźni mieli identyczne prawa, a wobec starszych okazywano szacunek, co świadczyło o harmonii i wzajemnym wsparciu. Demokratyczny system wyborów zapewniał, że każdy mógł mieć wpływ na życie publiczne, co pozwalało na wzmacnianie więzi i utrzymywanie powszechnej zgody.
Utopianie cenili sobie rozrywkę, ale ich zabawy miały charakter edukacyjny i etyczny. Czerpali radość z tańca, śpiewu i wspólnych biesiad, jednak ich rozrywki nie były chaotyczne ani niemoralne. Często wybierali gry edukacyjne, które nie tylko dostarczały rozrywki, ale również kształtowały ich intelektualnie i rozwijały różne umiejętności. Podczas wspólnych posiłków, które gromadziły całą społeczność, czytano książki o charakterze moralizatorskim, a w dalszej części spotkania słuchano muzyki, co wzbogacało ich życie duchowe. Dla Utopian największym źródłem szczęścia był rozwój życia wewnętrznego; cenili możliwość kontemplacji i głębokiej refleksji. Życie duchowe miało dla nich ogromne znaczenie, a czas poświęcony na autorefleksję i poznawanie samego siebie uważali za najwyższą formę radości.
Związek małżeński w Utopii postrzegano jako fundamentalną jednostkę społeczną, która była niezbędna do pełnego rozwoju człowieka. Małżeństwo stanowiło dla Utopian nie tylko podstawę rodziny, ale także kluczowy etap w procesie dojrzewania emocjonalnego. Mężczyźni mogli wchodzić w związki małżeńskie od 22. roku życia, a kobiety od 18., co miało na celu zapewnienie odpowiedniego przygotowania emocjonalnego i psychicznego do nowych obowiązków rodzinnych. Cudzołóstwo było w Utopii surowo karane degradacją do roli niewolnika, co miało zapobiec zdradom i wzmocnić więzi rodzinne. W ten sposób prawo w Utopii chroniło stabilność małżeństwa i wartości, na których opierało się społeczeństwo.
Utopianie cenili sobie wolność religijną, a ich społeczeństwo było otwarte na różnorodność wierzeń, jednak zakazane były ateizm i fanatyzm. Ateiści byli postrzegani jako osoby, które nie wspierają wspólnych wartości, co mogło zagrażać stabilności społeczeństwa, a fanatyzm karano za stwarzanie podziałów i potencjalne konflikty. Kapłani w Utopii nie mieli obowiązku celibatu, a ich wybór opierał się na szacunku i powołaniu, a nie na wyjątkowym statusie społecznym. Byli wybierani spośród społeczności, nie wyróżniali się wyglądem ani ubiorem, jedynie symbolicznie nosili przy sobie woskową świecę, która była znakiem ich posługi. Taki system wzmacniał ich integrację ze społeczeństwem i uniemożliwiał tworzenie hierarchii religijnej, w której kapłani byliby oddzieleni od reszty mieszkańców.
Warto zaznaczyć, że „Utopia” Tomasza Morusa jest literackim obrazem skontrastowanym z rzeczywistością współczesnej mu Anglii. Przedstawiony przez niego model społeczny i idealistyczne zasady miały na celu wyrazić jego krytykę wobec niesprawiedliwości, z jakimi zmagało się społeczeństwo jego czasów. Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy Morus rzeczywiście uważał swoją wizję za idealną, czy też była ona jedynie przemyślaną metaforą i próbą zwrócenia uwagi na potrzebę zmian w istniejącym porządku społecznym. Poprzez ukazanie systemu, w którym dominuje sprawiedliwość, równość i kolektywizm, Morus chciał zainspirować czytelników do refleksji nad kondycją ich własnego społeczeństwa.
Aktualizacja: 2024-11-02 16:22:30.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.