„Stara baśń: powieść z IX wieku” to powieść historyczna autorstwa Józefa Ignacego Kraszewskiego, wydana w 1876 roku jako pierwszy tom monumentalnego cyklu Dzieje Polski. Akcja utworu toczy się w czasach legendarnych początków państwa polskiego, w IX wieku, wśród plemion słowiańskich, głównie Polan. Inspiracją dla fabuły były staropolskie podania i mity, w tym legenda o Popielu. Głównym wątkiem jest walka ludu z okrutnym władcą Chwostkiem (utożsamianym z Popielem) oraz jego żoną Brunhildą, którzy dążą do wprowadzenia absolutyzmu wzorowanego na niemieckim modelu. Po krwawym buncie i wojnie domowej władza przechodzi w ręce prostego kmiecia Piasta – postaci symbolizującej sprawiedliwość i skromność. Powieść łączy wątki polityczne z motywami miłosnymi, przedstawiając również historię Domana i Dziwy, uwikłanych w losy wspólnoty i własne emocje. Obok konfliktu społeczno-politycznego autor ukazuje rozwój nowej religii, wpływ chrześcijaństwa oraz odwieczne zmagania dobra ze złem.
Utwór wyróżnia się archaizowaną stylizacją językową oraz bogactwem słowiańskiej symboliki, co czyni go zarówno dziełem literackim, jak i próbą rekonstrukcji słowiańskiej przeszłości. Kraszewski, korzystając z prac historyków i własnych badań etnograficznych, stworzył wizję mitycznych początków Polski, opartą na walce o wolność i sprawiedliwość. „Stara baśń” zyskała dużą popularność i przez wiele lat była lekturą szkolną – po usunięciu z kanonu w 2012 roku, została przywrócona jako lektura uzupełniająca w 2017. Utwór bywa również analizowany jako prekursor polskiej fantasy osadzonej w realiach słowiańskich. Pomimo krytyki pod adresem języka i trudności w odbiorze przez młodszych czytelników, powieść pozostaje ważnym elementem polskiej literatury historycznej i tożsamościowej.