Dramat preromantyczny „Faust” Johanna Wolfganga von Goethego to dzieło złożone i z pewnością niesceniczne. W jego treści możemy doszukać się wątków, które czynią go wręcz traktatem filozoficznym. Goethe próbuje bowiem odpowiedzieć na pytanie o sens ludzkiej egzystencji i walkę dobra ze złem w naszym życiu.
Diabeł Mefistofeles przybywa przed oblicze Boga z interesującą sprawą. Uważa, że doktor Faust ulegnie jego podszeptom. Stwórca widzi w tytułowym bohaterze poszukiwacza wiedzy, który może błądzić, jednak ostatecznie odnajdzie właściwą drogę. Zgadza się więc, by Mefistofeles kusił Fausta. Ostatecznie bohater zostaje zbawiony, a Bóg wygrywa zakład.
Goethe, ewidentnie nawiązując do Księgi Hioba, przedstawia człowieka jako wiecznie zagubionego. Stwórca wyraża to w dramacie słowami: „Dopóki dąży, błądzi człowiek”. Kwestią sporną między diabłem a Bogiem jest tu sens tego zagubienia. Goethe wyraża pogląd, że nawet na drodze do zbawienia, popełniamy błędy. Są one nieuniknione, jeżeli jednak kierują ku dobremu, ostatecznie nie wiodą na manowce.
Faust jest średniowiecznym uczonym, doktorem wielu nauk. Podczas swojego długiego życia zgłębił tajemnice wielu dziedzin, otaczany jest dzięki temu powszechnym szacunkiem. Bohater czuje jednak rozgoryczenie – jego wiedza pozostaje czysto teoretyczna, a do tego niekompletna. Ogranicza go ludzka natura, zdolność poznania oraz czas. Sięga więc po czarną magię, aby zgłębić prawdziwą wiedzę. Gdy i to nie pomaga, zawiera pakt z diabłem. Pragnie zrozumieć istotę bytu ludzkiego poprzez doświadczenie – przeżyć wszelkie doznania i dzięki temu zrozumieć ich sens.
Celem paktu Fausta z Mefistofelesem jest odkrycie istoty bytu ludzkiego. Bohater pragnie znaleźć sens życia poprzez doświadczenie całego spektrum pisanego nam losu. Mefistofeles doradza mu ograniczenie się jedynie do czerpania przyjemności, jednak Fausta to nie interesuje. On pragnie prawdziwej wiedzy, nie uciech. Aby tego dokonać, wyzwala się spod zasad moralnych. Po tragicznej śmierci Małgorzaty Faust zaczyna rozumieć, że sens życia człowieka wynika z czynienia przez niego dobra. Pragnie więc stworzyć idealne państwo, którego obywatele będą żyć w szczęśliwości. Jego dążenie okazuje się szlachetne z natury, co ratuje bohatera od piekła i niesie nadzieję na zbawienie.
Goethe w swoim dramacie tworzy zarysy archetypu bohatera, który nazwano faustycznym. Postać taka dąży do odkrycia sensu życia. By tego dokonać, nie waha się przed łamaniem kolejnych zasad i norm moralnych.
Tytułowy bohater spotyka na ulicy czternastoletnią dziewczynę o imieniu Małgorzata. Budzi w nim żądzę nie do odparcia. Dzięki mocy Mefistofelesa Faustowi udaje się uwieść niewinną, nieco naiwną Małgorzatę. Wkrótce ich miłość przynosi opłakane skutki. Bohater zabija brata dziewczyny, który staje w obronie jej czci. Ta z kolei przypadkowo zabija matkę przed kolejną schadzką, podając jej zbyt mocny środek nasenny. Małgorzata zachodzi w ciążę, ale zabija dziecko, gdy Faust ją opuszcza. Ostatecznie bohater próbuje uwolnić ją z więzienia, do którego trafiła. Została skazana na karę śmierci. Oszalała dziewczyna powierza swoją duszę Bogu, unikając tym samym potępienia za swoje czyny.
Miłość Fausta i Małgorzaty jest przykładem miłości tragicznej. Przynosi dziewczynie zgubę, a ostatecznie nie ma szczęśliwego zakończenia.
Gdy na żądanie cesarza Faust sprowadza z zaświatów postać Heleny Trojańskiej, zakochuje się w niej. Uświadamia sobie, że to ją pokazało mu lustro czarownicy. Dzięki mocy Mefistofelesa antyczna Helena zostaje jego małżonką. Spędzają razem wiele długich lat w arkadyjskiej krainie. Oboje są szczęśliwi, Helena rodzi Faustowi syna Euforiona. Kiedy ten umiera, ona obraca się w niebyt. Była bowiem jedynie wyobrażeniem Fausta, utrzymującym istnienie więzią miłości do syna.
Związek Fausta i Heleny jest przykładem miłości szczęśliwej, w przeciwieństwie do jego romansu z Małgorzatą.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.