Dramat „Faust” Goethego zawiera w sobie wiele ukrytych treści. Można go przez to rozumieć jako traktat filozoficzny – dzieło o charakterze transcendentalnym. Odpowiada bowiem na odwieczne ludzkie pytania dotyczące sedna ludzkiego bytu i możliwości jego poznania.
Faust jest średniowiecznym uczonym. Zgłębił tajemnice wielu ksiąg, zna również wiedzę teologiczną oraz mistyczne arkana. Mądrość ta nie przynosi mu jednak szczęścia. Widz zastaje go w momencie załamania; alchemik jest bliski popełnienia samobójstwa. Osiągnięte przez niego wyżyny wiedzy teoretycznej, nie przybliżyły go w żadnym stopniu do odkrycia sedna ludzkiego bytu. Faust zderza się z ograniczeniem własnej śmiertelności i pojmuje, że jedynie doświadczenie może mu przynieść zrozumienie sensu istnienia.
Widzimy więc trzy istotne, filozoficzne zagadnienia poruszane przez Goethego. Kluczowe to poszukiwanie sedna bytu ludzkiego – zrozumienie natury, a przez to powodu naszego istnienia. Faust pragnie zgłębić tajemnicę człowieczeństwa we wszystkich jego spektrach i zasięgach. Odrywa się więc od zasad moralnych, wyruszając na nieskrępowane badania.
Dokonuje ich poprzez działanie, aktywne doświadczanie istnienia. To drugie filozoficzne zagadnienie „Fausta” – aksjologiczny konflikt między teorią a praktyką. Znający wszelką wiedzę książkową bohater czuje się ograniczonym głupcem. Teoria zamknęła go we własnym świecie, złożonym z pożółkłych woluminów i wyschniętych piszczeli. Jest więc martwa, a dodatkowo nie przyniosła odpowiedzi na dręczące go pytania. Faust zwraca się więc ku poznaniu poprzez doświadczenie. Parafrazując Mefistofelesa, można powiedzieć o niej jako wiedzy „żywej”. Jedynie doświadczenie bytu miałoby pozwalać zrozumieć jego sedno – odkryć naturę i sens.
Z nimi wiąże się ostatnie zagadnienie „Fausta”. Problemem bohatera jest to, co tak bardzo pragnie zgłębić. Walczy on z ograniczeniem własnej, ludzkiej natury. Człowiek nie może poznać czegokolwiek w pełni, niczym Stwórca. Więziony przez niedoskonałe instrumenty własnych zmysłów, rozumu i śmiertelność Faust skazany jest na porażkę. Dlatego właśnie bohater decyduje się przekroczyć zasady moralne, niejako doścignąć Boga w jego potędze i zrealizować swoje cele.
Jeżeli zespolimy ze sobą trzy powyższe przemyślenia, dostrzeżemy w „Fauście” dramat geniusza, który napotkał kres swych możliwości. Poprzez jednostkę wybitną, Goethe ukazuje transcendentny problem człowieczeństwa – ułomność wobec prób zrozumienia siebie samej. Dobrze podsumowują to słowa, które autor włożył w usta Stwórcy: „Dopóki dąży, błądzi człowiek”.
Aktualizacja: 2024-06-05 23:12:34.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.