Romantyzm to okres kojarzony z walką o niepodległość, ale także z silnymi emocjami i romantycznymi porywami serca. W tym czasie pojawił się konkretny wzorzec miłości, do którego odwoływali się tacy twórcy jak Mickiewicz, Słowacki czy Krasiński. Jednak Aleksander Fredro odstawał od tego schematu, proponując odmienne spojrzenie na miłość. Jego komedia „Śluby panieńskie, czyli magnetyzm serca” jest dowodem na to, że Fredro prowadził swoistą polemikę z romantycznym modelem miłości.
Kiedy myślimy o miłości romantycznej, od razu na myśl przychodzą „Cierpienia młodego Wertera” Goethego, gdzie nieszczęśliwie zakochany Werter cierpi z powodu odrzucenia. Mickiewicz czerpał z tego wzoru, czego przykładem jest Gustaw z „Dziadów”. Bohater romantyczny zakochiwał się gwałtownie i od pierwszego wejrzenia, lecz jego uczucie było zawsze skazane na niepowodzenie. Mogły to być bariery społeczne, miłość ukochanej do kogoś innego lub inne przeszkody. Twórcy romantyczni, w tym Słowacki, również podążali za tym schematem, nawet jeśli „Kordian” stanowił swoistą dekonstrukcję tego wzorca.
Fredro natomiast przedstawiał miłość w zupełnie inny sposób. W „Ślubach panieńskich” można dostrzec pewną satyrę na romantyczne koncepcje miłości. Używając imienia Gustaw, kojarzącego się z postacią z „Dziadów”, oraz przedstawiając Albina jako parodię cierpiącego kochanka, Fredro wyśmiewał romantyczny model miłości. Albin jest bierny i niezdolny do działania, jedynie żali się na swój los. Gustaw z kolei, choć jego imię nawiązuje do bohatera Mickiewicza, prezentuje całkowicie odmienną postawę – jest przebiegły, wyrachowany i bardziej skupia się na własnych przyjemnościach niż na uczuciach. Jego postać to sprzeczność wobec romantycznego Gustawa, który ostatecznie staje się Konradem.
Fredro w „Ślubach panieńskich” odnosi się także do teorii magnetyzmu serc, znanej jako mesmeryzm. Już w tytule komedii nawiązuje do teorii XVIII-wiecznego lekarza Mesmera, według której ludzie emanują fluidem przyciągającym innych. Teoria ta sugerowała, że dwa serca przyciągają się niezależnie od konwenansów czy norm społecznych. Choć teoria Mesmera została później odrzucona, dzięki Fredrze znalazła swoje miejsce w polskiej literaturze.
Fredro negował ideę miłości od pierwszego wejrzenia, tak charakterystyczną dla romantyzmu. Jego bohaterowie – Gustaw, Aniela, Klara i Albin – musieli dojrzeć do miłości. Uczucie rozwijało się powoli, poprzez poznanie drugiej osoby, a nie od razu po pierwszym spotkaniu. To odróżnia Fredrę od większości romantycznych twórców, którzy często przedstawiali miłość jako natychmiastowe, namiętne uczucie.
Polemiczne podejście Fredry do romantycznej wizji miłości opierało się na humorze i satyrze. Jego utwór krytykował kluczowe cechy bohaterów romantycznych, które chętnie wykorzystywali tacy twórcy jak Mickiewicz, wskazując na ich słabości i ograniczenia.
Aktualizacja: 2024-09-24 20:14:41.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.