Jaki według Platona powinien być władca idealny?

Autor Platon
Autorem opracowania jest: Piotr Kostrzewski.

W dialogu „Państwo” Platon podejmuje problem temat sprawowania władzy. Oprócz opracowywania najlepszego możliwego ustroju filozof próbuje odpowiedzieć na pytanie o cechy władcy idealnego. Ostatecznie na czele państwa Platon stawia króla-filozofa. Tylko ktoś miłujący mądrość jest jego zdaniem zdolny do sprawowania władzy sprawiedliwej. Myśl ta wiąże się z rozumieniem przez Platona pojęcia sprawiedliwości.

W „Państwie” możemy przeczytać, że: „Jak długo [...] miłośnicy mądrości nie będą mieli w państwach władzy królewskiej, albo ci dzisiaj tak zwani królowie i władcy nie zaczną się w mądrości kochać uczciwie i należycie [...] tak długo nie ma sposobu, aby zło ustało”. Platon sugeruje tym samym, że idealny władca jest królem-filozofem. Umiłowanie mądrości kieruje nim ku poznaniu prawdy. Nie zważa więc na pozory, a rozum pozwala mu panować nad własnymi pożądliwościami. Przede wszystkim nie pożąda władzy dla niej samej, a sprawuje ją dla pożytku publicznego. Ukoronowaniem poszukiwań filozoficznych jest z kolei poznanie Dobra - pierwotnej idei. Władca będący jednocześnie filozofem zna tym samym dobro i może je realizować w swoim państwie.

Myśl Platona związana jest z jego rozumieniem pojęcia sprawiedliwości i państwa jako przedłużenia życia prywatnego obywatela. Filozof uważał, że w człowieku wyróżnić można pożądliwość, temperament i rozum. Kiedy każdy z tych pierwiastków wykonuje dokładnie przypisaną sobie rolę, mamy do czynienia z człowiekiem sprawiedliwym. Platon uważał, że rozum powinien panować i decydować o ludzkim postępowaniu a temperament trzymać pożądliwość w ryzach.

Przy tym państwo było dla filozofa przedłużeniem życia prywatnego obywateli. Tym samym również składało się z pierwiastka pożądliwego, temperamentnego i rozumnego. Filozof reprezentuje ostatni z nich. Dlatego jako jedyny w państwie predestynowany jest do rządzenia.

Platon przynajmniej dwa razy próbował wcielić w życie ideę króla-filozofa. Udał się na dwór tyrana miasta Syrakuz Dionizjosa I, którego próbował nauczać filozofii i przekonać do swoich pomysłów. Wkrótce Platon popadł jednak w niełaskę. Został sprzedany w niewolę i jedynie interwencja przyjaciół uratowała go od tragicznego losu. Wiele lat potem filozof spróbował ponownie nauczać swoich idei syna tyrana, Dionizjosa II. Mimo początkowego zainteresowania on również okazał się nieprzychylny reformom Platona. Filozof opuścił wtedy na dobre Syrakuzy i powrócił do Aten. Tam założył słynną szkołę filozoficzną - Akademię.

Platon udowadnia, że jedynie człowiek miłujący mądrość może panować w państwie. Jest to jego zdaniem gwarant sprawiedliwych rządów, ponieważ odzwierciedla panowanie rozumu nad wewnętrzną harmonią człowieka. Zarazem jednak pomysłów Platona nigdy nie udało się zrealizować. Wielu składa to na karb charakteru jego filozofii. Platon był bowiem idealistą. Tymczasem polityka w dużej mierze opiera się na podejściu pragmatycznym.


Przeczytaj także: Model idealnego państwa według Platona

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.