Jakie grupy niezbędne do funkcjonowania społeczności wymienia Platon?

Autor Platon
Autorem opracowania jest: Piotr Kostrzewski.

W „Państwie” Platon postulował stworzenie społeczeństwa klasowego. Obywateli podzielił na trzy grupy, którym wyznaczył ściśle określone zadania. Byli to: Zarobnicy, Strażnicy i Pomocnicy. Mieli się oni zajmować kolejno: wytwarzaniem dóbr, obroną państwa oraz jego administrowaniem. Platon nie dzielił ich przy tym ze względu na pochodzenie, a wrodzone cechy charakteru.

Wyrobnicy mieli stanowić najliczniejszą grupę obywateli platońskiego państwa. Zaliczaliby się do nich wszyscy, którzy żyli z pracy. Przede wszystkim byliby to ci, którzy żyli z pracy własnych rąk: rolnicy czy rzemieślnicy. Do tej grupy filozof zaliczał również kupców. Zarobnicy jako jedyni posiadaliby w państwie własność prywatną.

Dominującą cechą charakteru Zarobników miało być pożądanie rzeczy materialnych. W porównaniu państwa do ludzkiego organizmu odpowiadali wnętrznościom.

Strażnicy byli z kolei odpowiednikiem piersi i znajdującego się w niej temperamentu. Ich zdaniem pozostawałaby obrona obywateli oraz czynności porządkowe, gdyby takie były konieczne. Strażnicy byliby wychowywani do tego celu przy pomocy systemu edukacji, wykorzystującego poezję i ćwiczenia gimnastyczne. Sztuka dopuszczona do nauczania w państwie Platona podlegałaby ścisłej cenzurze - wykluczanoby z niej elementy niemoralne według założeń systemu oraz formy mogące zaburzyć idee wychowania Strażników tylko do obrony państwa. Platon porównywał ich do psów, które kochają znanych sobie ludzi, podejrzliwość względem obcych. Dzięki takiemu wychowaniu mieliby nie obracać się przeciwko obywatelom własnego państwa.

Klasa ta nie posiadałaby własności prywatnej. Dostawaliby od państwa jedzenie, ubrania i ekwipunek na jeden rok. Mieszkaliby, jedli i trenowali razem od najmłodszych lat.

Rolę administratorów i władców „państwa filozofów” pełniłaby klasa Pomocników. Odpowiadaliby głowie ludzkiego ciała, a wyróżniali rozumem jako główną cechą charakteru. 

Pomocnicy byliby rekrutowani spośród Strażników, którzy od młodego wieku wykazywaliby ponadprzeciętną mądrość. Oprócz standardowego wychowania ich nauczanie wzbogacałaby matematyka, a po pewnym czasie „myśl wyzwolona” - filozofia. Do klasy Pomocników mieliby dołączyć dopiero w odpowiednio posuniętym wieku. Platon uważał, że starszeństwo wraz z odpowiednim wykształceniem gwarantowałaby doświadczenie rządzącego, zrównoważony charakter i szacunek innych obywateli. Podobnie jak Strażnicy nie posiadaliby prywatnego majątku.

Pomocnicy byliby najbliżsi prawdziwym filozofom, jakich Platon uważał za jedynych zdolnych do sprawowania władzy.

Rygorystyczny model społeczeństwa wynikał u Platona z jego rozumienia sprawiedliwości. Uważał ją za stan, w którym każda składowa ludzkiego charakteru współgra harmonijnie z innymi. Aby pozostawać sprawiedliwym, jego państwo dzieli więc ludzi na klasy reprezentujące pożądliwość rzeczy, temperament i rozum. Niestety, choć sprawnie urządzone, z naszego punktu widzenia państwo Platona wydaje się bardziej totalitarne niż sprawiedliwe.


Przeczytaj także: Wskaż różnice w poglądach Platona i Arystotelesa na temat mimesis

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.