Platon ograniczał rolę poetów w swoim idealnym państwie. Dlaczego?

Jed­nym z kon­tro­wer­syj­nych postulatów Platona w „Państwie” było ograniczenie wpływu poetów. Może to bu­dzić zdzi­wie­nie, bio­rąc pod uwa­gę sza­cu­nek, ja­kim sta­ro­żyt­ni Gre­cy da­rzy­li li­te­ra­tu­rę. Platon krytycznie oceniał poetów, ponieważ uważał, że mają oni istotny wpływ na kształtowanie myślenia ludzi. Jego zda­niem, poezja powinna podlegać cenzurze i propagować jedynie właściwe idee, po­nie­waż od tego, jak po­ezja wpły­wa na oby­wa­te­li, za­le­ży sta­bil­ność pań­stwa.

Pla­ton uwa­żał, że poezja kształtuje człowieka na równi z religią i wychowaniem rodzinnym. Po­przez swo­je dzie­ła po­eci wpły­wa­ją na spo­sób po­strze­ga­nia świa­ta przez od­bior­ców, prze­ka­zu­jąc im swo­je war­to­ści i kształ­tu­jąc du­cho­wość czy­tel­ni­ków. Po­dob­nie jak współ­cze­sne fil­my czy mu­zy­ka mają wpływ na na­szą wraż­li­wość, tak po­ezja, te­atr i lu­do­we pio­sen­ki od­dzia­łu­ją na lu­dzi. Pla­ton do­strze­gał ten wpływ i uwa­żał, że, jako część pań­stwa, jed­nost­ki są kształ­to­wa­ne przez war­to­ści i nor­my prze­ka­zy­wa­ne przez sztu­kę.

Z tego wzglę­du, według Platona, działania poetów powinny być kontrolowane przez władzę i kierowane w stronę dobra wspólnego. W ide­al­nym pań­stwie poezja miałaby służyć wychowaniu obywatelskiemu, promując cnoty wspólnoty i eliminując szkodliwe zachowania. So­kra­tes w dia­lo­gu kry­tycz­nie oce­nia utwo­ry Ho­me­ra za ich nie­mo­ral­ne przed­sta­wie­nia, a Pla­ton po­stu­lu­je cen­zu­rę nie­któ­rych form sztu­ki i mu­zy­ki, mo­gą­cych wy­wo­ły­wać nie­po­trzeb­ne emo­cje. Ogra­ni­cze­nie sztu­ki do tego, co uzna­wa­ne jest przez pań­stwo za szla­chet­ne, mia­ło­by na celu wy­cho­wa­nie oby­wa­te­li i prze­ka­zy­wa­nie je­dy­nie wła­ści­wych idei.

Platon całkowicie negował mimesis, czy­li od­zwier­cie­dle­nie rze­czy­wi­sto­ści w sztu­ce. Jego ide­ali­stycz­ne po­glą­dy za­kła­da­ły, że świat realny jest tylko odbiciem świata idei, a sztuka mimetyczna, będąca odbiciem tego odbicia, zniekształca rzeczywistość i powinna być cenzurowana, tak jak kłamstwo.

Cho­ciaż kon­cep­cja kon­tro­lo­wa­nia sztu­ki w celu uszla­chet­nia­nia oby­wa­te­li może wy­da­wać się uza­sad­nio­na, wiąże się z ograniczaniem wolności słowa. Po­my­sły Pla­to­na, choć słusz­ne w swo­ich in­ten­cjach, mogą kojarzyć się z cenzurą i propagandą. Fi­lo­zof, ży­ją­cy w cza­sach peł­nych kon­flik­tów w Ate­nach, szu­kał roz­wią­zań, ale nie do­strze­gał, że pełna kontrola nad myśleniem może być równie szkodliwa co ideologiczna anarchia. Dzi­siej­sza oce­na Pla­to­na uwzględ­nia wie­le hi­sto­rycz­nych do­świad­czeń, któ­re nie były do­stęp­ne jego cza­som.

Prze­czy­taj tak­że: Czym zajmowali się i kim byli: zarobnicy, strażnicy i pomocnicy w Państwie Platona?

Ak­tu­ali­za­cja: 2024-08-12 15:53:49.

Sta­ra­my się by na­sze opra­co­wa­nia były wol­ne od błę­dów, te jed­nak się zda­rza­ją. Je­śli wi­dzisz błąd w tek­ście, zgłoś go nam wraz z lin­kiem lub wy­ślij ma­ila: kon­takt@po­ezja.org. Bar­dzo dzię­ku­je­my.