W dialogu „Państwo” Platon przekazuje przez Sokratesa stwierdzenie: „Dopóki [...] miłośnicy mądrości nie zdobędą władzy królewskiej, albo obecni królowie i władcy nie zaczną prawdziwie i należycie kochać mądrości [...] nie ma szans na zakończenie zła”. Wypowiedź ta jest dość tajemnicza, ale można ją streścić w prostszej formie: skuteczne rządzenie wymaga mądrości. Wyjaśnienie, dlaczego tak jest, wymaga bardziej rozbudowanej wypowiedzi.
Sokrates sugeruje, że władca powinien kierować się mądrością, co wiąże się z zasadniczym pytaniem o cel władzy. Władca sprawujący rządy tylko dla samej władzy i dla własnych korzyści, staje się tyranem, wykorzystującym swoich poddanych. Historyczne przykłady, takie jak Ibrahim I czy Heliogabal, ilustrują ten typ władzy. Brak mądrości władcy prowadzi do nieefektywnych lub wręcz szkodliwych decyzji. Sokrates uważa, że mądrość chroni władcę przed tymi słabościami, prowadząc do sprawiedliwości i dobrobytu w państwie.
W kontekście „Państwa” „miłośnik mądrości” to dosłowne tłumaczenie terminu „filozof”. Platon, posługując się Sokratesem, postulował, by władza należała do filozofów lub by władcy interesowali się filozofią. Miłośnicy mądrości, kierujący się rozumem, mają głębsze zrozumienie spraw i odrzucają powierzchowne bodźce na rzecz logiki. Król-filozof, przyjmując mądrość jako podstawę swoich rządów, podejmuje decyzje oparte na logice, co prowadzi do sprawiedliwego i korzystnego zarządzania.
Ważne jest także, kto wypowiada te słowa. Platon przypisuje je Sokratesowi, który wierzył, że zło wynika z niewiedzy, podczas gdy dobro przynosi korzyści zarówno jednostce, jak i społeczności. Według Sokratesa i Platona, władca miłujący mądrość, mający pełne zrozumienie, byłby zdolny do sprawiedliwego rządzenia.
Myśli Platona wyrażone w „Państwie” mają szlachetny wymiar, ale są nieco idealistyczne. Choć trudno nie przyznać im racji, zwłaszcza gdy głupota często prowadzi do problemów w władzy, zarówno Sokrates, jak i Platon nie uwzględnili wrodzonej skłonności człowieka do zła. Wiedza, mądrość i logiczne myślenie nie zawsze zapobiegają niemoralnemu postępowaniu. W przypadku władców dodaje się jeszcze aspekt praktyczności decyzji, co może sprawić, że król-filozof Platona w najlepszym przypadku byłby idealistą, a w najgorszym – geniuszem zła.
Aktualizacja: 2024-08-16 22:13:44.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.