„Pani Bovary” autorstwa Gustawa Flauberta to jedna z najpopularniejszych i najważniejszych francuskich powieści realistycznych drugiej połowy XIX wieku. Postać głównej bohaterki na stałe weszła do kanonu słynnych postaci literackich i pozostaje tam do dzisiaj. Bohaterowie Flauberta prezentują różnorodne postawy psychologiczne wobec miłości. Autor Pani Bovary pokazuje nam prawdziwe życie z przeszywającą szczerością, nieraz wręcz bolesną. Każe nam przyglądać się miłości, którą odziera z romantycznych ornamentów i dekoracji i którą opisuje z biologiczną, wręcz fizjologiczną dokładnością. Wszystkie te elementy „Pani Bovary” sprawiają, że powieść od wielu pokoleń gromadzi wokół siebie wciąż nowe grono zarówno wielbicieli, jak i tych czytelników, którzy nie są w stanie się zgodzić z taką wizją uczuć.
Spis treści
Powieść zaczyna się od opisu młodości Karola Bovary, chłopca pochodzącego ze wsi, który postanowił być lekarzem, jak jego ojciec. Dopiął swego po latach, chociaż nie był wcale wybitnym uczniem. Był człowiekiem naiwnym, uległym, którym łatwo było manipulować. Wstąpił w związek małżeński z Heloizą Dubuc, bogatą wdową, ponieważ nakłoniła go do tego matka. Rozpoczął własną praktykę medyczną, a w trakcie jednej z interwencji lekarskich poznał piękną Emmę, córkę jednego ze swoich pacjentów, w której się zakochał. Niedługo potem zmarła jego żona, więc ożenił się z Emmą.
Emma Bovary była nieco pretensjonalną osobą, wychowaną na podstawie wydumanych romansów i powieści obyczajowych. Bardzo szybko zaczęła ją nudzić monotonia codziennego życia małżeńskiego. Na arystokratycznym balu odkryła, że chce żyć w wyższych sferach i popadła w depresję, ponieważ zdawała sobie sprawę, że jest to dla niej zupełnie niedostępne. Nie pomogło nawet przeniesienie się do innej miejscowości i urodzenie córki, Berty. Emma wdawała się w znajomości, choćby z notariuszem Leonem, czy w romanse, z arystokratą Rudolfem, a także zaciągała kolejne pożyczki, byle tylko stworzyć wokół siebie iluzję bogactwa i luksusów.
Kolejne romanse jednak kończą się fiaskiem, a z każdą porażką kobieta zapada się coraz głębiej w chandrę i rozpacz. Próbuje jeszcze wzbudzić w sobie pożądanie wobec łatwowiernego męża, lecz kończy się to jedynie tragiczną w skutkach operacją chłopca stajennego. Emma zaczyna wyjeżdżać do Rouen, by kontynuować romans z Leonem, lecz i on szybko wygasa. Do kobiety zgłaszają się wierzyciele, a wszyscy się od niej odwracają. Gdy rozumie już, że znalazła się na krawędzi i jest sama, chcąc uniknąć ostatecznej hańby, odbiera sobie życie, zażywając arszenik.
Karol nie jest w stanie pogodzić się ze stratą żony. Po jakimś czasie odnajduje jej korespondencję z kochankami, z której dowiaduje się o podwójnym życiu Emmy, o jej zdradach, oszustwach, manipulacjach i długach. Karol nie daje sobie rady z tą wiedzą i umiera na zawał serca. Jego córka, Berta, zostaje przygarnięta przez ciotkę.
Karol Bovary jest nastolatkiem, który nie wyróżnia się niczym z tłumu swoich rówieśników. Pochodzi ze wsi, jego ojcem jest lekarz wojskowy. Karol nauki pobiera u księdza, a w wieku piętnastu lat zostaje wysłany do szkoły w miejscowości Rouen. Nie radzi tam sobie jednak w nauce, a także nie potrafi odnaleźć się wśród rówieśników, staje się dla nich pośmiewiskiem i odludkiem. Rodzice postanawiają wysłać go do szkoły medycznej, lecz Karol dostaje się do niej dopiero za drugim podejściem. Młodzieniec ostatecznie kończy szkołę i zostaje lekarzem. Matka Karola aranżuje w tym czasie jego małżeństwo z niejaką Heloizą Dubuc, wdową, co prawda mało urodziwą, ale dysponującą sporym majątkiem. Małżeństwo zostaje zawarte, a młodzi przenoszą się do małej miejscowości Tostes, gdzie wiodą spokojne życie. Wtedy Karol odbywa swoją pierwszą praktykę lekarską.
Pewnego dnia Karol zostaje wezwany do wypadku na jedną z okolicznych farm. Okazuje się, że niejaki pan Ronault złamał nieszczęśliwie nogę. Ta interwencja doprowadza do spotkania Karola z piękną córką właściciela farmy, Emmą. Mężczyzna od razu zakochuje się w niej. Nie potrafi ukryć swojego uczucia, więc dowiaduje się o nim jego żona, Heloiza. Na jaw wychodzi jej skrywany przez lata dług hipotetyczny, a cała sytuacja doprowadza ją do wylewu, w wyniku którego traci życie. Po krótkiej żałobie, Karol oświadcza się Emmie, która zgadza się za niego wyjść. Odbywa się huczne wesele, a młodzi mieszkają w Tostes.
Po krótkim czasie okazuje się, że pożycie małżeńskie nie układa się po myśli Emmy. Jej wyobraźnia owładnięta jest przez historię romansów z książek, pełnych uniesień, emocji, ekstazy i łez. Codzienne monotonne życie na prowincji szybko ją nudzi i wprawia a bardzo zły nastrój. Nudzi ją również mąż Karol, który nie jest tak atrakcyjny jak bohaterowie książek i Emma staje się coraz bardziej nieszczęśliwa. Przełomem w jej życiu okazuje się bal wydany przez jednego z okolicznych arystokratów. Rozmach i elegancja przyjęcia robią na Emmie takie wrażenie, że odtąd robi wszystko, by jej życie przypominało życie wyższych sfer, do których jednak nigdy nie należała. Emma dowiaduje się również, że jest w ciąży. Popada z tego powodu w marazm. Jej niczego nieświadomy mąż pragnie ją wyciągnąć z tego stanu zmianą miejsca zamieszkania. Tak państwo Bovary trafiają do Yonville.
W nowym miejscu Emma rodzi córeczkę, Bertę, która jednak od początku staje się źródłem rozczarowań, gdyż kobieta marzyła o chłopcu. Emma nie odnajduje w sobie zbyt wielu macierzyńskich odruchów i uczuć. Dziewczynką zajmuje się mamka, a Emma znowu popada w marazm, ponieważ nowa miejscowość nie okazje się w niczym lepsza od poprzedniej. Tu też panuje bezruch, a rozbuchana fantazja kobiety nie znajduje nigdzie ujścia. Kobieta nawiązuje intensywną znajomość z lokalnym młodym notariuszem, Leonem Dupuisem. Relacja nie przemienia się jednak w romans, dwójkę ludzi łączy raczej pokrewieństwo duchowe i emocjonalne. Lubią swoje towarzystwo i spotykają się często, spędzają czas na rozmowach i dywagacjach, a także wspólnych spacerach i posiłkach.
By w jakikolwiek sposób osłodzić swoje życie, Emma zaczyna kompulsywnie wydawać pieniądze, najpierw trwoni majątek męża, a później zapożycza się u bankierów, m.in. u pana Lheureuxa. Emma otacza się luksusowymi dobrami, by podtrzymać iluzję przynależności do wyższych sfer. Jest to jednak tylko pretensjonalny pozór bogactwa. Po jakimś czasie Leon wyjeżdża do Paryża, a Emmie znowu doskwiera uczucie pustki i nudy.
Kobieta szybko angażuje się w nowy romans, tym razem z arystokratą Rudolfem Boulangerem, jednym z wielu pacjentów swojego męża, człowiekiem zblazowanym, bogatym i traktującym kobiety przedmiotowo i instrumentalnie. Romans jest płomienny, namiętny i bardzo intensywny, kochankowie spotykają się niemal każdego dnia, by zatapiać się w otchłaniach rozkoszy miłosnej, nie zważając na niczego niespodziewającego się Karola. Po jakimś czasie jednak Rudolf zaczyna tracić zainteresowanie kobietą, co wpędza ją w desperację i rozpacz. Postanawia uciec wraz z Rudolfem, lecz ten widząc jak chwiejną emocjonalnie osobą jest Emma, kończy romans zaledwie jednym listem i wyjeżdża.
Emma jest niezwykle rozgoryczona, ponieważ czuje, że traci ostatecznie szansę na lepsze życie. Mimo to stara się jeszcze naprawić relację z Karolem, próbuje wzniecić w sobie pożądanie wobec męża. Chce uważać go za człowieka wartego jej szacunku i podziwu. Przymusza więc Karola do przeprowadzenia eksperymentalnego zabiegu na nodze stajennego, Hipolita. Umiejętności Karola nie sięgają jednak takich wyżyn i operacja nie udaje się do tego stopnia, że nogę trzeba amputować. Emma wpada w depresję, zaczyna gardzić swoim mężem, którego uważa za nieudacznika. Po zakończeniu trzyletniego romansu z Rudolfem, przez kilka miesięcy nie jest w stanie wyjść z łóżka. Przewiduje, że już nigdy nie będzie w stanie wrócić w pełni do równowagi psychicznej po ostatnich wydarzeniach.
Karol, widząc co się dzieje i nie mogąc tego w żaden sposób zrozumieć, próbuje poprawić Emmie nastrój i zabiera ją do teatru w Rouen. Tam kobieta spotyka swojego byłego ulubieńca, Leona. Pod byle pretekstem decyduje się pozostać w mieście na kolejną noc i od razu wdaje się z mężczyzną w płomienny romans. By móc spotykać się z Leonem regularnie, kłamie, że rozpoczyna naukę gry na fortepianie w mieście. Ciągłe wyjazdy rujnują do reszty finanse rodziny, a pan Lheureux zaczyna się domagać spłaty długów. Jest to już jednak kwota, która przekracza możliwości Emmy. Kobieta wpada w panikę. Romans z Leonem zaczyna tracić na intensywności. Kobieta zapożycza się u coraz to nowych ludzi, a nawet zaczyna rozważać zajęcie się prostytucją.
Finansista w końcu zaczyna grozić Emmie że jeśli nie doczeka się spłaty długu, sprawą zajmie się sąd, a wówczas o wszystkim dowie się także jej mąż, Karol Bovary. Zrozpaczona Emma szuka pomocy u kochanków, lecz ostatecznie wszyscy się od niej odwracają. Kobieta nie jest w stanie unieść ciężaru kompromitacji, jaki na siebie ściągnęła. Nie jest w stanie sobie wyobrazić gniewu męża, który mógłby dowiedzieć się o jej poczynaniach w ciągu ostatnich lat. Wszystko to pogarsza jej, już przecież i tak bardzo mocno nadszarpnięty, stan psychiczny. Zdesperowana kobieta postanawia odebrać sobie życie. Zażywa arszenik i umiera.
Karol przez długi czas po śmierci Emmy nie jest w stanie do siebie dojść. Jest zrozpaczony i nie rozumie, dlaczego Bóg odebrał mu kobietę, którą tak bardzo kochał. Otrzeźwienie przynosi mężczyźnie dopiero nieszczęśliwy przypadek. Pan Bovary odnajduje dawną korespondencję swojej żony z byłymi kochankami – z Leonem oraz z Rudolfem. Dopiero z tych listów dowiaduje się, że Emma od wielu lat go oszukiwała i zdradzała, wpędzała w długi oraz że nigdy nie darzyła go miłością ani szacunkiem. W jednej chwili cały jego świat runął, ponieważ okazał się być oparty na iluzji.
Emma, którą kochał, okazała się nie istnieć, nie była aniołem, za którego ją uważał. Wstrząs, jakiego doświadcza Karol Bovary po poznaniu prawdy, jest dla niego rzeczą tak trudną do zniesienia, że doświadcza zawału serca i umiera. Osieroconą w ten sposób Bertę przygarnia jej ciotka, która planuje ją wykorzystać do pracy w przędzalni.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.