Mówiąc o historii literatury francuskiej, nie można pominąć „Pani Bovary” Gustave’a Flauberta. Powieść opublikowana w 1857 roku należy do gatunku prozy psychologiczno-realistycznej. Głównymi problemami, które zostały w niej poruszone to krytyka mieszczańskiego stylu życia, ograniczenia narzucone przez społeczne wymogi i normy obyczajowe, a wreszcie pułapki romantycznego idealizmu. Prekursorski styl i przenikliwość w obserwacji ludzkiej psychiki sprawiły, że dzieło dziewiętnastowiecznego pisarza pozostaje jednym z najważniejszych pozycji literatury światowej, które wciąż prowokuje wiele nowych przemyśleń wśród czytelników.
Spis treści
Akcja książki dzieje się na prowincji dziewiętnastowiecznej Francji, gdzie Karol Bovary, przeciętny, wiejski lekarz poznał młodą i piękną Emmę Rouault podczas wizyty u pacjenta. Mężczyzna, chociaż zaślubiony z inną kobietą, poświęcał dziewczynie ogrom czasu i zainteresowania, co wkrótce przerodziło się w romantyczne uczucie. Ostatecznie para wzięła ślub. Niestety szybko okazało się, że Karol nie potrafi zaspokoić ambicji Emmy, wykształconych przez sentymentalne powieści. Podczas gdy mężczyzna był zadowolony z doboru małżonki, w niej rosła coraz większa apatia. Monotonne życie Bovarych przerwał bal w Vaubeyssard, na którym zebrała się towarzyska śmietanka. Jednak wizyta u markiza d’Andervilliers nie przyniosła Emmie satysfakcji, wręcz przeciwnie. Bohaterka wpadła w większe niezadowolenie niż dotychczas, co odbija się na jej zdrowiu. W trosce o żonę Karol rozważa przeprowadzkę. Tymczasem Emma zachodzi w ciążę
Po przeprowadzce do Yonville Emma Bovary nawiązała bliską relację z lokalnym notariuszem Leonem Dupuis. Wkrótce na świat przyszła córka Bovarych – Berta, z czego matka nie była zadowolona, ponieważ oczekiwała chłopca. Wychowywanie dziecka okazało się dla niej trudnym doświadczeniem, w zasadzie całą opiekę nad małą dziewczynką przejęła mamka. Wkrótce Leon, do którego Emma żywiła romantyczne uczucia, wyjechał do Paryża, przez co kobieta popada w melancholię. Przerwało ją pojawienie się Rudolfa Boulangera, który wkrótce został kochankiem pani Bovary. Nie byli jednak oboje tak samo zaangażowani w tę relację – podczas gdy zakochana bez opamiętania Emma nieustannie narażała się na złą reputację, szlachcicowi zależało wyłącznie na zdobyciu serca kobiety, więc jak tylko to osiągnął, przestał zgrywać idealnego kochanka i zerwał znajomość. W międzyczasie tytułowa bohaterka zaciągnęła ogromne długi u kupca Lheureux’a.
Podczas wizyty w operze Emma spotkała Leona, co szybko przerodziło się w romans. Kobiecie udało się też przekonać męża do przekazania jej pełnomocnictwa nad majątkiem, dzięki czemu jej wydatki znalazły się poza kontrolą. Życie Emmy zmieniło się w stek kłamstw, którymi próbowała przykryć romans z młodym prawnikiem, a także rosnący dług na koncie Bovary’ego. Doprowadziło to nawet do tego, że w sekrecie sprzedała ziemię, którą Karol otrzymał w spadku po ojcu. Jednak nie powstrzymało to jej przed dalszym zapożyczaniem się, co w końcu sprawiło, że posiadłość Bovarych odwiedził komornik. Kobieta szukała pomocy u wszystkich znajomych, łącznie z byłymi kochankami – niestety bez skutku. W konsekwencji beznadziejnej sytuacji postanowiła popełnić samobójstwo. W tym celu połyka arszenik, który zdobyła podstępem w lokalnej aptece. Wkrótce na oczach bliskich umiera. Książka kończy się opisem losów pozostałych bohaterów po śmierci Emmy.
Akcja rozpoczyna się w dzieciństwie Karola Bovary, który został posłany do gimnazjum, a następnie do szkoły medycznej w ślady kariery zawodowej ojca. Decyzja o dokształceniu piętnastoletniego chłopca została podjęta pod naciskiem nadmiernie opiekuńczej matki. Od zawsze zależało jej na edukacji syna, ale ponieważ rodzina Bovarych nie była zamożna, dotąd zajmował się tym wiejski proboszcz. Karol okazał się bardzo przeciętnym uczniem, któremu nauka przychodziła z niemałym trudem. Jednak za drugim podejściem udało mu się zdać egzamin lekarski. Matka zapewniła mu praktyki zawodowe w Tostes, a także ożenek z bogatą wdową Heloizą Dubuc.
Bovary odwiedził dom Teodora Rouaulta, aby zająć się leczeniem jego złamania. Tam poznał siedemnastoletnią córkę gospodarza – Emmę, która od razu wzbudziła w nim fascynację. Z tego powodu Karol, pod pretekstem terapii, coraz częściej pojawiał się w Boertaux. Nie podobało się to jednak matce bohatera. Konflikt rozwiązał się, gdy zapewnienia ówczesnej żony Karola o dużym majątku okazały się kłamstwem, a kobieta zmarła.
Emma Rouault i Karol Bovary spędzali dużo czasu na rozmowach, co wzbudziło w mężczyźnie głębokie uczucia. Wkrótce postanowił poprosić Teodora o rękę dziewczyny, jednak ten chciał, żeby to ona podjęła decyzję. Emma zgodziła się poślubić lekarza.
Wreszcie doszło do wesela państwa Bovarych. Po hucznej uroczystości nowożeńcy wrócili do Tostes, gdzie zaczęło się ich wspólne życie.
Emma doszła do wniosku, że małżeństwo z Karolem było pomyłką, ponieważ mężczyzna nie spełniał jej oczekiwań o życiu pełnym wzruszeń i namiętności.
Narracja przybliża przeszłość Emmy Bovary ze szczególnym uwzględnieniem czynników, które ukształtowały jej wysokie oczekiwania wobec życia. Okazało się, że uczuciową naturę i nieustępujące niezadowolenie zawdzięcza romansowym lekturom.
Emma popadała w coraz większe znudzenie, co zaowocowało apatią wobec jej męża, prostolinijnego i niezainteresowanego rozrywkami wyższego stanu. Jedyną możliwością ucieczki od przygnębiającej codzienności stały się spacery w towarzystwie psiej przyjaciółki – charciczki. Monotonię przerwało dopiero zaproszenie od markiza d’Andervilliers, podopiecznego Karola, na bal w Vaubeyssard.
Uroczystość, na którą zaproszono Bovarych zrobiła na Emmie ogromne wrażenie. Dało jej to okazję do poznania przedstawicieli francuskiej arystokracji. Jednym z nich by wicehrabia, który poprosił ją do tańca, a tym samym zapisał się trwale w pamięci bohaterki. Powrót do domu przyniósł jej jednak jeszcze więcej bólu.
Karol był bardzo wyrozumiały dla irracjonalnych nastrojów żony. Każdy dzień spędzał w podobny sposób, nie trudził się czytaniem literatury, a wolny czas spędzał na odpoczynku, co zdaniem tytułowej bohaterki było znakiem prostactwa i braku ambicji. Emma popadła w coraz większą alienację i zgorzknienie, co odbiło się na jej zdrowiu – zaczęła miewać ataki duszności, zbledniała, jej tętno wzrosło i straciła apetyt. W trosce o żonę Karol zaczął myśleć o przeprowadzce. Tymczasem Emma zaszła w ciążę.
Państwo Bovary przenieśli się do Yonville. Narracja została skupiona na opisaniu miasteczka, łącznie z najważniejszymi punktami w okolicy – lokalną apteką i oberżą „Pod Złotym Lwem”.
Mimo problemów męża Emma odnalazła się w nowej miejscowości, dzięki Leonowi Dupuis, studenta prawa, który zajmował się sprawami notarialnymi. Bohaterów połączyła wspólna pasja do muzyki i literatury, której kobieta nie mogła dzielić z Karolem.
Niestety dla Karola przeprowadzka skończyła się mniejszą liczbą pacjentów. Powodem była konkurencja w postaci miejscowego aptekarza o imieniu Homais. Niemniej trudności rekompensował mu widok ciężarnej żony i nadchodzące ojcostwo. Wbrew oczekiwaniom Emmy na świat przyszła dziewczynka – Berta. Bohaterce zależało, aby urodzić chłopca, ponieważ płeć męska mogła cieszyć się większą wolnością. Dziecko od razu po narodzinach została oddana mamce.
Znajomość między Leonem i Emmą kwitła, nie wzbudzając u Karola żadnych podejrzeń.
W Emmie nastąpiła nagła przemiana. Zaczęła zajmować się gospodarstwem, zbliżyła się do męża, a nawet przejęła opiekę nad córeczką. Jednocześnie oddalała się od Dupuisa, gasząc jego uczucia. Gdy jednak zrozumiała, że straciła jego zainteresowanie, z powrotem pojawiło się u niej cierpienie.
Macierzyństwo nie przyniosło pani Bovary szczęścia, a jej stan pogorszyła nieoczekiwana decyzja Leona o wyjeździe do Paryża.
Z czasem rozpacz z powodu niespełnionej miłości zamieniła się w melancholię, którą Emma zaczęła tłumić spełnianiem materialnych zachcianek. Naturalnie, nie przyniosło to polepszenia, czym martwił się Karol, który postanowił sięgnąć porady u matki. Zdaniem teściowej przyczyną stanu Emmy miał być brak obowiązków i zaczytywanie się w literaturze. Wkrótce w domu Bovarych pojawił się szlachcic Rudolf Boulanger, który postanowił zdobyć serce kobiety.
Rudolfowi udało zbliżyć się do Emmy. Z pierwszym spotkaniem rozczytał jej usposobienie, stąd wiedział, jak zdobyć jej sympatię. Po kilku komplementach i słodkich słówkach wyznał bohaterce swoje uczucia.
Emma zatraciła się w miłości do szlachcica. Kochankowie spotykali się potajemnie i składali przysięgi o wspólnej przyszłości. Z czasem kobieta, upojona marzeniami o romansie godnym literatury, przekraczała kolejne granice ostrożności, co wzbudziło niezadowolenie u Rudolfa, dla którego był to jedynie przelotny romans.
Zachowania Emmy stawały się coraz bardziej sentymentalne, tymczasem Rudolf, przekonany o powodzeniu swojego planu, przestał udawać idealnego kochanka.
Historię o romansie przerywa wątek związany z Karolem Bovarym. Emma, pragnąc sławy dla męża, namówiła go do przeprowadzenia operacji na Hipolicie chorującym na skrzywienie stóp. Niestety, w wyniku powikłań po zabiegu, nogę pacjenta trzeba było amputować. W konsekwencji Emma poczuła do męża ogromną pogardę, co na powrót zbliżyło ją do Rudolfa.
Wkrótce Emma wpadła w długi, które między innymi zaciągnęła na prezenty dla kochanka, a także przygotowując się do wspólnej ucieczki. Kupiec Lheureux, u którego miała niezapłacony rachunek w wysokości 270 franków, domyślił się o romansie i postanowił wykorzystać tę informację. Zachowanie pani Bovary okazało się utrapieniem dla Rudolfa. Dzień przed planowanym wyjazdem napisał do niej list, w którym oznajmił o końcu ich znajomości.
Tragiczne wieści od ukochanego sprawiły, że u Emmy pojawiły się myśli samobójcze. Po wyjeździe Rudolfa zachorowała na zapalenie mózgu. Opiekę nad kobietą przejął mąż. Jednak choroba żony nie była jedynym kłopotem, któremu musiał stawić czoła.
Pan Bovary był zmuszony zapożyczyć się u kupca, aby spłacić długi Emmy. Co gorsza, stan zdrowia kobiety ulegał pogorszeniu. W najtrudniejszym dniu choroby, po przyjęciu sakramentu namaszczenia, bohaterka doznała objawienia. Od tamtej pory w pełni oddała się wierze i dobroczynności, dzięki czemu powoli wracała do sił.
Karol, za namową aptekarza Homaisa, postanowił zabrać żonę do opery w Rouen. To wydarzenie rozbudziło u Emmy dawne marzenia o ponadprzeciętnym życiu godnym arystokracji. Po spektaklu Bovary spotkał starego znajomego – Leona Dupuisa.
Dawne uczucie między Emmą i Leonem powróciło. Kobieta była zaskoczona dojrzałością prawnika, który przy okazji prywatnej rozmowy wyznał jej miłość. Para umówiła się nazajutrz w katedrze. Tego samego wieczora tytułowa bohaterka postanowiła zerwać relację z Leonem, jednak dzień spędzony razem odwiódł ją od tej myśli.
Państwo Bovary wrócili do Yonville osobno. Niedługo później Emma dowiedziała się o śmierci ojca Karola, co nie wzbudziło w niej ani krzty empatii. Zachłyśnięta uczuciem do Leona znów poczuła do męża niechęć. Kiedy ten był pogrążony w żałobie, kobieta pod wpływem pana Lheureux namówiła go do przekazania jej pełnomocnictwa nad majątkiem. Co więcej, przekonała go, aby posłał ją do Leona, aby w jego imieniu mogła zasięgnąć porady w tej sprawie.
Kobieta spędziła z kochankiem aż trzy dni. W tym czasie oboje umówili się, że będą utrzymywać relację listownie.
Romans sprawił, że Leon zaczął zaniedbywać swoją karierę. Natomiast Emma dawno nie czuła się tak dobrze. Pan Lheureux zyskał miano stałego bywalca u Bovarych. Dodatkowo kobieta namówiła męża do opłacenia jej lekcji muzyki, które w praktyce były tylko pretekstem dla cotygodniowych odwiedzin u kochanka.
Spotkania z Leonem w Rouen trwały w najlepsze, aż do dnia gdy Karol poznał rzekomą nauczycielkę Emmy i dowiedział się, że ta nigdy nie udała się do niej na lekcje. Pomimo podejrzliwości mężczyzny, kobiecie udało się go przekonać, że musiał się pomylić. Od tego Emma zaczyna tracić kontrolę nad swoim życiem, pogrążając się w kolejnych kłamstwach.
Pewnego dnia, idąc pod rękę z Leonem, spotkała pana Lheureux, co skończyło się niemałym kłopotem. Lichwiarz, u którego bohaterka miała dług, namówił ją do sprzedaży ziemi w Berneville należącej do ojca Karola. Ta uległa propozycji, widząc na horyzoncie nie tylko okazję do spłaty należności, ale również zyskanie funduszu na dodatkowe zachcianki.
Z czasem ukrywanie romansu stało się coraz bardziej kłopotliwe. Między innymi za sprawą aptekarza Homaisa, który przekonany o nieszczerości Leona odnośnie braku miłosnej relacji, postanowił nie odstępować go na krok, czym uniemożliwił spotkanie kochanków. Od tego momentu sprawy uległy pogorszeniu – w Emmie pożądanie mężczyzny mieszało się z zaborczością i rozczarowaniem, natomiast w przypadku Leona fascynacja żoną Bovary’ego zamieniła się w przerażenie. Jednocześnie kłopoty finansowe bohaterki zaczęły wymykać się spod kontroli. Nie uratowały jej nawet pieniądze za sprzedaż ziemi.
Wkrótce z powodu niespłaconych długów posiadłość Bovarych odwiedził komornik. Zdesperowana Emma udała się do Leona i poprosiła go o pieniądze, ale ten nie mógł jej pomóc. Po mieście krążyły plakaty, na których widniała informacja o sprzedaży rzeczy należących do państwa Bovarych. Kobieta postanowiła udać się do innego notariusza, który, mając wyobrażenie o jej reputacji, próbował wykorzystać ją seksualnie. Ostatnią deską ratunku, która przyszła Emmie do głowy, był Rudolf.
Wizyta u dawnego kochanka również nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Emma zrozumiała, że wszystkie jej możliwości się wyczerpały. W drodze powrotnej zatrzymała się w aptece, gdzie podstępem zdobyła arszenik i go połknęła. Gdy znalazła się w domu, odczuła objawy zatrucia. Pospiesznie napisała list i kazała otworzyć go Karolowi. Niemniej pod wpływem okropnego bólu, a także czułości, z jaką mąż na nią spoglądał, pozwoliła mu odczytać go wcześniej. Stąd dowiedział się, że Emma wzięła arszenik. Przerażenie mężczyzny kontrastowało z poczuciem ulgi, które wreszcie ogarnęło bohaterkę. Pomimo prób uratowania Emmy, ta wkrótce zmarła.
Karol Bovary wpadł w rozpacz. Aptekarz Homais i ksiądz czuwali nad ciałem zmarłej.
O sytuacji został powiadomiony pan Rouault, ale aż do wizyty w Yonville i bezpośredniego zetknięcia ze śmiercią córki nie mógł pojąć, co się stało. Po śmierci Emmy matka Karola postanowiła zamieszkać w posiadłości, aby pomóc mu w prowadzeniu gospodarstwa.
Dopiero kilka dni po pogrzebie Emmy Karol zdobył się na odwagę, aby przekazać informację swojej córce, Bercie. Jednak zamiast prawdy, powiedział jej, że matka wyjechała. Powoli na jaw zaczęły wychodzić oszustwa kobiety – wierzyciele zaczęli upominać się o pieniądze, a Karol odkrył listy do Rudolfa i Leona. Jego świat legł w gruzach. Zdruzgotany świadomością życia w kłamstwie zaniedbywał siebie i córkę, aż w końcu zmarł. Po jego śmierci Berta została wysłana do ubogiej ciotki, która oddała ją do pracy w przędzalni.
Aktualizacja: 2024-08-04 11:11:08.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.