„Raport o stanie wojennym” Marka Nowakowskiego to zbiór opowiadań w dwóch tomach. Opowiada o wyjątkowo trudnych, ciemnych czasach w historii współczesnej Polski. Można odnaleźć w nich wiele przydatnych motywów do pisania rozprawek, a także innych prac pisemnych.
Walka o wolność jest jednym z głównych motywów, obecnych we wszystkich opowiadaniach cyklu. Nie wszyscy mają oczywiście zamiar i siły na walkę z władzą autorytarną, jednak silnie rozwinięty NSZZ „Solidarność” nie zamierzał się poddać.
Choć działalność opozycyjna była wyjątkowo ostro traktowana przez komunistów, działacze wciąż opierali się im (Help). Publikowali opozycyjne gazety, nazywane bibułami (Bibuła, Kolporter, Powielacz). Za ich posiadanie i kolportowanie groziła kara więzienia, ale niektórzy i tak nie bali się, a możliwe konsekwencje nie powstrzymywały ich.
Na więźniów były organizowane zbiórki, jednak nie mogły być one tak nazywane - maskowano to pod przykrywką „szczytnego celu” (Składka), który był na tyle niezdefiniowany, że władza nie mogła w tym kierunku nic zrobić. Organizowano strajki, próbowano mimo wszystko porozumiewać się między różnymi zrzeszeniami. Problem był również z wnikaniem przez współpracowników służb bezpieczeństwa w najróżniejsze organizacje, co utrudniało radzenie sobie w tym trudnym czasie (Ukryte oblicze).
Terror i prześladowania były główną cechą stanu wojennego. Często stosowano wobec ludzi przemoc fizyczną, wymuszenia łapówek (Słoneczko), areszt i zastraszania. Wychodzenie z domu przed zakończeniem godziny policyjnej zwykle sprawiało, że można było liczyć się z poważnymi konsekwencjami. Ukazano to w opowiadaniu Nocny ront, gdzie ludzie próbują stać w kolejce jeszcze przed 6, aby załapać się na towar w sklepie mięsnym.
Mieszkańcy, nawet osoby starsze, były zmuszane do dawania łapówek milicji, aby ich nie aresztowano. Nad nikim nie było litości. Prowadzono też szczegółowe rewizje, w instytucjach (Wróg), ale także na osobach prywatnych, także przechodzących przez miasto. Taka atmosfera nie sprzyjała skupianiu się na działalności opozycyjnej, a wręcz ograniczała jakąkolwiek chęć obywateli do tego typu zachowań. Przepytywano ludzi także nie z powodu realnych podejrzeń, ale również z nieznanych nikomu pobudek. (Wizyta)
Jak zostaje pokazane w pierwszym opowiadaniu całego cyklu, Stan wojny, ofiarami tego systemu byli też funkcjonariusze milicji i wojska. Oni najczęściej nie chcieli robić tego cywilom, nie zgadzali się z działaniami władzy, ale nie mieli innego wyboru.
Władza zostaje ukazana w opowiadaniach jako aparat okrutny, całkowicie zdegenerowany i z niewiadomych przyczyn postępuje w tak destrukcyjny dla obywateli sposób. Funkcjonariusze władzy również w większości opowiadań pokazywani są jako osoby wyzbyte emocji i traktujące cywilów w sposób nieludzki. Osoby w jakikolwiek współpracujące z władzą mogły spotykać się z ostracyzmem ze strony społeczeństwa (Pralka).
O cenzurze najlepiej świadczy opowiadanie Kanarek. Władza wszędzie upatrywała się złych intencji i chciała demaskować ewentualnych opozycjonistów. Gdy kobieta mówiła o swoim ukochanym ptaszku, że w końcu odzyskał głos, cenzor od razu uznał, że jest to jakaś forma kodu, którą posługują się destabilitorzy.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.