Dramaty antyczne zbudowane są w dużej większości według zasad określonych przez Arystotelesa w „Poetyce”. Filozof skupił się tam głównie na opisaniu kryteriów gatunkowych tragedii, jednak poświęcił również uwagę komediom. Przykładem żartobliwego, luźnego utworu mogą być „Chmury” Arystofanesa, powstałe w V w. p.n.e. Dramat opisuje losy Wykrętowica (gr. Strepsjadesa) i Odrzykonia (gr. Fejdippidesa), którzy próbują pozbyć się długów w mało uczciwy sposób.
Początkowo komedia w Starożytnej Grecji nie była oddzielnym, samodzielnym gatunkiem, a jedynie przerywnikiem między tragediami. Przez długi czas uważano je za mniej ważne niż wyniosłe dzieła takie jak „Antygona” czy „Król Edyp” Sofoklesa. Dopiero dzięki Arystofanesowi zaczęto patrzeć na komedie z szacunkiem. Pełne uznanie dla komedii pojawiło się natomiast dopiero w baroku (druga połowa XVII w.) dzięki dziełom Moliera.
Jedną z głównych cech komedii było, w przeciwieństwie do tragedii (które czerpały z mitologii i dotyczyły głównie wyższych sfer, niedostępnych dla zwykłego Greka), oparcie fabuły na tematach aktualnych i bliskich mieszkańcom Peloponezie. Komentowały również wydarzenia polityczne, często wyśmiewając przywary konkretnych postaci w Polis. „Chmury” Arystofanesa w pełni realizują to założenie. Opisana historia Strepsjadesa i Fejdippidesa mogła dotyczyć również innych obywateli Aten. Niechęć do spłacenia wierzycieli i chęć pozbycia się długów nie jest przecież czymś bardzo niespotykanym. Dodatkowo Wykrętowic jest starszym, prostym Ateńczykiem, Odrzykoń jest za to człowiekiem beztroskim, jak przystało na młodzieńca. Nie przejmuje się za bardzo możliwymi konsekwencjami swoich działań, uzależnia się od hazardu i bez zastanowienia zaciąga długi na ojca.
Komedia Arystofanesa krytykuje również ówczesne problemy społeczeństwa. Arystofanes punktuje, jego zdaniem demoralizujący wpływ nauk Sokratesa na młodzież ateńską. Na przykładzie Fejdippidesa pokazane zostaje, jak bardzo źle filozof może wpływać na nieukształtowanych jeszcze ludzi. Młodzieniec nie uznaje żadnych autorytetów, nie ma również problemu z podniesieniem ręki na ojca, gdy ten nie zgadza się z nim w błahej sprawie (różnica zdań w kwestii największego pisarza Grecji). Negatywna ocena nauk Sokratesa miała opłakane skutki, ponieważ był to jeden z argumentów w oskarżeniu mistrza, w efekcie którego został skazany na śmierć.
Mimo luźniejszej budowy, w komedii również pojawiał się podział na epejsodiony (sceny) i stasimony (pieśni chóru). W „Chmurach” te zasady konstrukcyjne zostają zachowane. Chórem są tytułowe Chmury, które za bogów uważa Sokrates. Za jego namową, Strepsjades również zaczyna je wyznawać.
Ważnym elementem antycznej komedii jest również satyryczny charakter oraz komizm. Zastosowany język jest rubaszny i mało literacki, co dodaje utworowi żartobliwego i luźnego charakteru. Widoczny jest również silny komizm postaci (zwłaszcza u głównych bohaterów - Odrzykonia, Wykrętowica czy Sokratesa). Ich cechy są bardzo przerysowane, karykaturalne. Dzięki temu wzbudzają one śmiech. Obecny jest także komizm sytuacyjny, wyraźnie widoczny w scenach w szkole Sokratesa. Jego uczniowie zachowują się absurdalnie, aby coś wymyślić, siedzą np. na drzewach.
Podsumowując, „Chmury” Arystofanesa spełnia wszystkie wymagania gatunkowe komedii. Jedyną nietypową cechą utworu jest mało pozytywne zakończenie - komedia kończy się bardzo gorzko, gdy Strepsjades orientuje się, że Fejdippides zmienił się przez niego.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.