Awangardowy dramat Sławomira Mrożka „Tango” to groteskowy komentarz do współczesnego, postmodernistycznego świata XX wieku. Autor obnaża w nim niebezpieczeństwo rozsadzenia starego porządku w imię pozornej wolności i konsekwencje tego w postaci zbrutalizowanej tyranii. Głębszy sens dramatu Mrożek ukrywa za warstwami komizmu wysokiego. W całym utworze możemy wyróżnić trzy jego formy: sytuacyjną, charakterów oraz językową.
Spis treści
Komizm sytuacyjny polegana wywoływaniu rozbawienia widza, poprzez przedstawianie mu ciągów zabawnych sytuacji i scen. W Tangu uświadczyć możemy wiele takich sytuacji, często mających groteskowy charakter. Dobrym przykładem będzie ciągłe wyganianie babci Eugenii na katafalk przez Artura w celu jej reprymendy. Robienie rodzinnego zdjęcia niedziałającym aparatem, aby utrzymać dawną formę to również przykład sytuacji groteskowej.
Założenie wujowi Eugeniuszowi na głowę klatki w ramach kary, czy scena gdzie Stomil wchodzi do sypialni w celu zemsty na Edku, a zamiast tego gra z resztą ukrywających się domowników w karty, to również komizm sytuacyjny.
Komizm charakterów polega na takim dobraniu cech postaci, by wywoływała ona rozbawienie odbiorcy. W Tangu prym pod tym względem wiodą Eugenia, Eugeniusz, Stomil i Edek. Zabawna kreacja bohaterów obejmuje zarówno ich wygląd wewnętrzny, jak i cechy charakteru.
Babcia Eugenia ubiera się w suknię z trenem, czapkę z daszkiem i trampki. Zachowuje się przy tym jak nastolatka, jest pełna życia, ale też niedojrzała. Kontrastuje to groteskowo z jej podeszłym wiekiem oraz młodzieżowym sposobem wypowiedzi.
Eugeniusz ma na sobie żakiet, koszulę z wysokim kołnierzykiem i szeroki krawat. Strój gentlemana starszej daty dopełniają jednak krótkie spodenki i dziurawe szkockie podkolanówki. Wuj, chociaż jest zwolennikiem powrotu starych form, zachowuje się w sposób konformistyczny. Potrafi w jednej chwili buntować Artura, a nawet współpracować z nim w przejęciu władzy, by zaraz potem pierwszy złożyć wiernopoddańczy hołd Edkowi.
Stomil przez prawie całą akcję dramatu chodzi po domu w rozpiętej piżamie. Ten przeintelektualizowany artysta rzuca wieloma górnolotnymi frazesami, w rzeczywistości jest tylko niefrasobliwym i bardzo zaniedbanym leniem. Szczególnie groteskowy wymiar mają jego próby dowiedzenia bezsensowności walki o własną żonę z Edkiem.
Ten z kolei jest typowym chamem, ubranym w kraciastą koszulę z podwiniętymi rękawami i zegarek z podrabianego złota. Popijając piwo prosto z butelki, lumpenproletariusz odzywa się do innych prymitywnym żargonem ulicznym, często dając wyraz swojej niskiej inteligencji. Szczególnie zabawne są momenty, kiedy próbuje jednak zachowywać się w sposób wyrafinowany.
Dialogi „Tanga” obfitują w wiele zabawnych słów oraz ich niecodziennych zestawień. Już na samym początku dramatu, podczas gry w karty, bohaterowie używają śmiesznych rymowanek. Babcia Artura używa między innymi powiedzonka: Cztery piki skurczybyki!. W tej samej scenie wuj Eugeniusz próbuje dopasować się do zwyczaju zabawnej frazy, co jednak nie wychodzi mu zbyt dobrze. Zachodzi tu sytuacja podobna to potocznie zwanego „spalenia” dowcipu: Proszę. To jest, chciałem powiedzieć, ryp!. Kopalnią dowcipu słownego jest jednak Edek. Postać ta posługuje się swoistym żargonem lumpenproletariusza, który ma podkreślić jej prymitywizm oraz brak szacunku do czegokolwiek: Rżnij, Walenty!; Nie przejmuj się, babuś; Co się będę opieprzał. Nawet jego zasady to w istocie głupawe, rymowanki: Zależy jak leży.
W Tangu występuje również komizm słowny, wynikający z zestawienia wysokiego stylu wypowiedzi, z jej niską formą. Przykładem mogą tu być wypowiedź wuja Eugeniusza: Stomil się zapiął! Nowe życie przed nami!.
Dramat Sławomira Mrożka można odczytywać jako refleksję nad współczesnym, postmodernistycznym światem. W takim rozumieniu utworu zawarty w nim komizm służy głębszemu celowi, a o jego oczytania potrzebne jest zrozumienie kontekstu całego utworu. Tym samym komizm „Tanga” można określić mianem wysokiego.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.