Świętoszek Moliera to komedia biorąca sobie na cel obłudę, ludzką naiwność i dewocję. Niegdyś poważany mieszczanin Orgon przygarnia pod swój dach Tartuffea - człowieka obłudnie wykorzystującego płytką religijność swojego dobroczyńcy. Rozpoczyna to szeregu wypadków, które nieomal doprowadzają do wyrzucenia z domu rodziny Orgona i uwięzienia go za zdradę stanu. W treści utworu wyróżnić możemy następujące motywy literackie:
Obłuda stanowi jeden z dwóch głównych motywów literackich utworu. Łatwowierny i raczej mało rozgarnięty mieszczanin Orgon sprowadza do domu Tartuffea - dawałoby się pobożnego chrześcijanina. Ten "prawie święty" człowiek owija sobie wokół palca pana domu, przejmując wręcz władzę nad jego rodziną. Wykorzystuje tym samym łatwowierność prostaczka Orgona do własnych celów, ukrywając je pod szatą pobożności. Jego podejście najlepiej ukazują słowa samego Tartuffea: "ten nie grzeszy, kto grzeszy w sekrecie".
Wiara i jej problematyka wchodzi na scenę komedii Moliera w akompaniamencie dewocji. Rozmowy między Orgonem, Panią Parnelle i Kleantem na ten temat sprowadzają się do odróżniania miłości do Boga od czczego pozoru. Szwagier Orgona stoi na stanowisku, że wiarę okazuje się poprzez nastawienie do bliźniego. Niestety zaślepiony i raczej ograniczony intelektualnie pan domu bierze jego słowa za obraźliwe i wręcz bluźniercze podejście libertynów. Tym samym reprezentuje dewocję.
Komedia Moliera toczy się na łonie rodziny szanowanego mieszczanina paryskiego, Orgona. Człowiek ten cieszył się niegdyś poważaniem i szczęściem licznych bliskich. Niestety sprowadzenie w progi domu Tartuffea zaognia konflikty między jego mieszkańcami, doprowadzając niemal do rozpadu rodziny. Molier ukazuje również ciężkie relacje między panujące w domach okresu jego życia. Szczególnie podkreśla niemal nieograniczoną władzę pana domu nad swoimi dziećmi, która w wypadku Świętoszka prowadzi nieomal do tragedii.
Zachowanie Orgona wobec Tartuffea rodzi na łonie jego rodziny liczne spory. Bliscy nie rozumieją zaślepienia pana domu obłudnikiem, on zaś podporządkowuje ich życie swojemu wpatrzeniu w Świętoszka. Najmocniejszy konflikt wybucha na płaszczyźnie relacji ojca z synem. Rezolutny Damis otwarcie staje przeciwko pupilowi Orgona, za co zostaje wyklęty i wyrzucony z domu. W czasach Moliera oznaczało to straszliwy los dla tak młodego człowieka. Złemu traktowaniu domowników sprzeciwia się również dobra pokojówka Elmiry, Doryna.
Kobietą wyraźnie odcinającą się na tle komedii jest Elmira. Druga żona Orgona wykazuje się niezwykłą odwagą, rozwagą oraz sprytem. Wiernie trwa przy mężu, nawet jeżeli ten wyraźnie ją zaniedbuje. Stara się wykorzystać afekt Świętoszka do niej, by choć trochę załagodzić sytuację wewnątrz rodziny. Zarazem to właśnie Elmira udowadnia naiwnemu Orgonowi prawdziwą naturę Tartuffea poprzez zastawienie na obłudnika sprytnej pułapki własnej urody.
Uczucie Marianny i Walerego staje pod znakiem zapytania w wyniku woli Orgona co do przyszłości córki. Chce on zerwać zaręczyny młodych i wydać dziewczynę za Tartuffea. Młodych bardzo to porusza, prowadzi nawet do kłótni. Córka nie chce się jednak sprzeciwiać woli ojca. Rezolutna garderobiana Doryna przypomina dziewczynie, że ślub bez miłości jest niczym i jedynie unieszczęśliwia. Tym samym staje po stronie uczucia, radząc Mariannie odwlekać nieuniknione udawaniem choroby.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.