Skąpiec - motywy literackie

W ko­me­dii „Ską­piec”, Mo­lier pięt­nu­je głów­nie ob­se­syj­ną chęć gro­ma­dze­nia ma­jąt­ku. Istot­ną rolę od­gry­wa więc motyw pieniądza. Har­pa­gon cał­ko­wi­cie tra­ci kon­tro­lę nad wła­snym ży­ciem. Za­cho­wu­je się nie­mo­ral­nie, od­trą­ca na­wet wła­sne dzie­ci. Zna­cze­nie mają dla nie­go wy­łącz­nie pie­nią­dze. Na­ra­ża się na śmiesz­ność i kry­ty­kę ze stro­ny oto­cze­nia. Pa­ry­skie miesz­czań­stwo za­uwa­ża jego prze­sad­ną oszczęd­ność, przez co sta­je się obiek­tem żar­tów. Har­pa­gon trud­ni się li­chwą, uzna­wa­ną za nie­mo­ral­ne za­ję­cie. Szczę­ście wła­snych dzie­ci nie ma dla nie­go zna­cze­nia. Har­pa­gon po­sta­na­wia wy­dać Eli­zę za An­zel­ma, po­nie­waż męż­czy­zna nie wy­ma­ga po­sa­gu. Kle­ant ma po­ślu­bić za­moż­ną wdo­wę. Ską­piec wcho­dzi w kon­flikt z dzieć­mi, któ­re pra­gną za­wrzeć mał­żeń­stwa z mi­ło­ści. Har­pa­gon od­cho­dzi od zmy­słów, wciąż spraw­dza, czy nie znik­nę­ła szka­tuł­ka, w któ­rej ukrył dzie­sięć ty­się­cy ta­la­rów. Gdy jego skarb zo­sta­je skra­dzio­ny przez Strzał­kę, wpa­da w hi­ste­rię. Jest w sta­nie zgo­dzić się na wszyst­ko, aby od­zy­skać swo­ją wła­sność.

Po­ja­wia się tak­że motyw rodziny. At­mos­fe­ra w domu Har­pa­go­na jest bar­dzo na­pię­ta. Męż­czy­zna nie ko­cha swo­ich dzie­ci. Nie może się do­cze­kać, aż opusz­czą jego dom, po­nie­waż nie chce ich dłu­żej utrzy­my­wać. Eli­za i Kle­ant spi­sku­ją prze­ciw­ko ojcu, któ­ry nie zwa­ża na ich szczę­ście. Ro­dzi­na Har­pa­go­na zo­sta­je znisz­czo­na przez jego ob­se­sję na punk­cie pie­nię­dzy. W ko­me­dii po­ja­wia się tak­że ro­dzi­na d'Al­bur­ci. An­zelm jest w rze­czy­wi­sto­ści don To­ma­szem, za­gi­nio­nym przed kil­ku­na­sto­ma laty pod­czas bu­rzy na mo­rzu. W domu Har­pa­go­na do­cho­dzi do zjed­no­cze­nia ro­dzi­ny. Ma­rian­na i Wa­le­ry są dzieć­mi don To­ma­sza. Anzelm, w prze­ci­wień­stwie do Har­pa­go­na, ko­cha syna i cór­kę. Ze­zwa­la na ich ślu­by, a na­wet zo­bo­wią­zu­je się do po­kry­cia wszel­kich kosz­tów, aby uszczę­śli­wić swo­je dzie­ci.

W ko­me­dii obec­ny jest tak­że motyw buntu. Eli­za i Kleant łą­czą siły, aby sprze­ci­wić się ojcu. Snu­ją in­try­gi, któ­re mają umoż­li­wić im ślub z oso­ba­mi, któ­re ko­cha­ją. Eli­za i Wa­le­ry de­cy­du­ją się na­wet na po­ta­jem­ne pod­pi­sa­nie przy­rze­czeń mał­żeń­skich. Dziew­czy­na jest go­to­wa stra­cić do­brą re­pu­ta­cję, aby wy­zwo­lić się spod wła­dzy de­spo­tycz­ne­go ojca. Kle­ant robi wszyst­ko, aby ośmie­szyć Har­pa­go­na w oczach Ma­rian­ny. Nie za­mie­rza po­zwo­lić, aby oj­ciec wziął ślub z jego uko­cha­ną.

Po­ja­wia się rów­nież motyw kobiety. Eliza pro­wa­dzi nud­ne, sche­ma­tycz­ne ży­cie pan­ny z do­bre­go domu. Oj­ciec jest za­moż­ny, ale nie daje jej pie­nię­dzy, dla­te­go dziew­czy­na nie bywa w to­wa­rzy­stwie. Jej los od­mie­nia się do­pie­ro, gdy po­zna­je Wa­le­re­go. Eli­za ma mo­ty­wa­cję do dzia­ła­nia, dla­te­go na­bie­ra od­wa­gi, aby zbun­to­wać się prze­ciw­ko ojcu. Cał­ko­wi­cie inną ko­bie­tą jest Ma­rian­na. Dziew­czy­na słu­cha mat­ki, cho­ciaż ta każe jej po­ślu­bić star­ca Har­pa­go­na. Ma­rian­na po­zwa­la, aby o jej lo­sie de­cy­do­wa­li inni lu­dzie.

Waż­ną rolę w utwo­rze od­gry­wa motyw miłości. Eli­za za­ko­chu­je się w Walerym, któ­re­go po­zna­je w ro­man­tycz­nych oko­licz­no­ściach. Mło­dzie­niec ra­tu­je ją przed uto­nię­ciem. Obej­mu­je po­sa­dę rząd­cy w domu Har­pa­go­na, aby móc wi­dy­wać uko­cha­ną. Mło­dzi po­sta­na­wia­ją pod­stę­pem zdo­być przy­chyl­ność Har­pa­go­na. Wa­le­ry schle­bia mu na każ­dym kro­ku, ma­jąc na­dzie­ję, że wku­pi się w jego ła­ski i zdo­bę­dzie rękę Eli­zy. Kle­ant rów­nież znaj­du­je swo­ją mi­łość. Za­ko­chu­je się w pięk­nej, ale ubo­giej Ma­rian­nie. Wcho­dzi w otwar­ty kon­flikt z oj­cem, aby nie do­pu­ścić do jego ślu­bu ze swo­ją uko­cha­ną. Losy za­ko­cha­nych koń­czą się szczę­śli­wie. Dzię­ki po­mo­cy An­zel­ma, Kle­ant może po­ślu­bić Ma­rian­nę, a Wa­le­ry - Eli­zę.

W utwo­rze po­ja­wia się tak­że motyw samotności. Harpagon na pierw­szy rzut oka może wy­da­wać się sil­ny i sta­now­czy. Roz­ka­zu­je służ­bie oraz wła­snym dzie­ciom i nie zno­si sprze­ci­wu. Uwa­ża się za praw­dzi­wą gło­wę ro­dzi­ny. W rze­czy­wi­sto­ści, Har­pa­gon nie ma ni­ko­go bli­skie­go. Je­dy­nym to­wa­rzy­stwem są dla nie­go pie­nią­dze. Ob­se­sja spra­wia, że tra­ci na­wet wła­sne dzie­ci. Bar­dzo wy­mow­ne jest za­koń­cze­nie utwo­ru, gdy ską­piec nie może się do­cze­kać, aż przy­tu­li swo­ją szka­tuł­kę z pie­niędz­mi.

---

Prze­czy­taj tak­że: Kon­flikt po­ko­leń jako mo­tyw li­te­rac­ki. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Skąp­ca Mo­lie­ra. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Ak­tu­ali­za­cja: 2022-08-11 20:23:58.

Sta­ra­my się by na­sze opra­co­wa­nia były wol­ne od błę­dów, te jed­nak się zda­rza­ją. Je­śli wi­dzisz błąd w tek­ście, zgłoś go nam wraz z lin­kiem lub wy­ślij ma­ila: kon­takt@po­ezja.org. Bar­dzo dzię­ku­je­my.