Tartuffe to tytułowy świętoszek i główny antagonista z komedii Moliera. Obłudny dewota, kompletnie dominuje mieszczanina Orgona, naiwnego dewotę. Wprowadza dzięki temu własne rządy nad jego domem, antagonizując rodzinę i ostatecznie przejmując majątek mieszczanina. Jako postać, stanowi krytykę fałszywej moralności i wykorzystywania pozorów religijności do własnych celów.
Tartuffe był mężczyzną około trzydziestu pięciu lat, opisanym przez Dorynę jako "pulchny i rumiany". Zarazem jednak inny fragment tekstu każe sądzić, że człowiek ten nie grzeszył zbyt wielką urodą. Zarazem jednak operował niezwykłym darem przekonywania ludzi, posiadał wręcz niebagatelne zdolności aktorskie. Zawsze wznosił oczy ku niebu, to spuszczał je ku ziemi, robiąc przez to wrażenie człowieka niezwykle skromnego i pobożnego. Nosił się też odpowiednio do odgrywanej roli. W jednej ze scen wspomniana jest nawet włosiennica - rodzaj koszuli, mający przynosić dla noszącego niewygodę w celu pogłębienia ascezy. Podobno sam Tartuffe miał być zubożałym szlachcicem. Nie wiadomo jednak, czy przypadkiem przedmiot nie stanowił tylko rekwizytu, nigdy nienoszonego.
Jak wcześniej napisano, Tartuffe to postać niezwykle utalentowana w manipulowaniu ludzi. Wykorzystuje do tego pozory wielkiej pobożności, które ostentacyjnie prezentuje. Przed innymi odpowiednio gra osobę niezwykle oddaną Bogu, skromną i miłosierną. Potrafi nawet oddać część pieniędzy uzyskanych od Orgona na biednych, aby tylko odpowiednio "budować" swoją rolę. W rzeczywistości jest to jednak obłudnik, człowiek bezwzględny i pozbawiony moralności. Szczególnie mocno przemawiała do niego cielesność płci pięknej, chociaż ciągle sprawiał pozory człowieka walczącego z pokusami ciała.
Tartuffe wykorzystywał swoje pozory pobożności do własnych celów. Dzięki nim całkowicie przekonał do siebie Orgona i jego matkę w stopniu pozwalającym mu mieć całkowity wpływ na ich poczynania. Ciągle upominał, ganił oraz pouczał innych domowników, czyniąc tym samym pozory zatroskania o ich dusze, a w rzeczywistości sterując życiem całej rodziny. Swój cel osiągnął, kiedy Orgon przepisał na niego cały majątek i wprowadził w tajemnice dokumentów ukrytych w pewnej szkatule.
Udawanie pobożnego również nie stanowiło problemu dla zaspokajania własnych żądz. Każdą zasadę moralną Tartuffe potrafił obrócić na swoją korzyść i odpowiednio przeinaczyć. Najlepszymi przykładami mogą być odmowa wstawienia się za Damisem u jego ojca oraz uwodzenie Elmiry. Słynne są przede wszystkim dwa wypowiedziane przez niego teksty: Prawda, że w oczach nieba rzecz to nieco zdrożna, / Lecz i z niebem dać rady jakoś sobie można. Odpowiednie interpretowanie zasad moralnych pozwalało mu więc omijać zasady wiary. Dla Elmiry powiedział zaś: I wcale ten nie grzeszy, kto grzeszy w sekrecie. Był więc hipokrytą, który bez wahania wydał rodzinę Orgona, kiedy tylko sam został zdemaskowany przed swoim dobroczyńcą. Mieszczanina uratowała jedynie sprawiedliwa postawa Księcia, który uwięził Tartuffea za dawne przewinienia.
Tartuffe to postać wyjątkowo negatywna. Wykorzystując naiwność Orgona oraz wiarę samą w sobie, dąży do niecnych celów. Każdy aspekt tej postaci został zaplanowany tak, aby budzić niechęć odbiorcy komedii. Molier postąpił tutaj zgodnie z wytycznymi komedii klasycystycznej, jasno przedstawiającymi bohaterów jako ucieleśnienia cech, w tym wypadku niepożądanych. Tartuffe to krytyka obłudników, wykorzystujących za czasów wielkiego komediopisarza naiwność i dewocję innych do własnych celów. Wymowność dzieła w czasach jego powstania musiała być naprawdę wielka, ponieważ Molier zyskał przez nie wielu wrogów. Szczególnie wyróżniali się członkowie Kongregacji św. Sakramentu - wpływowej organizacji kościelnej. Właśnie dlatego Ludwik XIV, sprzyjający Molierowi, ostatecznie zakazał wystawiania sztuki aż do 1699 roku. Działania takie mają jednak w wypadku każdej komedii raczej odwrotny skutek, dlatego też Tartuffe do dzisiaj pozostaje synonimem obłudy i wykorzystywania religii do własnych celów.
Aktualizacja: 2023-02-22 19:36:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.