Pozytywiści zbudowali swój program w opozycji do romantycznych ideałów, które w ich opinii nie sprawdziły się i wymagały zmiany. Wiele aspektów tego programu i światopoglądu pozytywistów także skupiało się na zagadnieniach związanych z faktem, że Polska wciąż cierpiała z powodu zaborów, a społeczeństwu nieustannie próbowano odebrać tożsamość narodową.
Pozytywiści skonstruowali więc swój manifest, w którym zawarli konkretne pomysły, jakimi powinno kierować się społeczeństwo na drodze do wolności. Były więc tam takie idee jak praca organiczna i praca u podstaw, rezygnacja ze zbrojnej walki o niepodległość, propagowanie nauki, emancypacja kobiet, wspólne działanie całego społeczeństwa na rzecz dobrobytu państwa i rozwijanie gospodarki. Pozytywistom udało się wcielić w życie między innymi pomysł zaniechania kolejnych powstań narodowych i skupienie się na wspólnej pracy na rzecz Polski.
Pokolenie pozytywistów naznaczone zostało klęską kolejnego zrywu niepodległościowego, jakim było powstanie styczniowe. Wiele osób kosztowało ono życie, jeszcze więcej spędziło resztę swych dni na Syberii, polityczne konsekwencje tej walki były bowiem okrutne. Społeczeństwo po jakimś czasie także zaczęło niechętnie patrzeć na powstańców, czego obraz znaleźć można między innymi w „Lalce” Bolesława Prusa, gdzie główny bohater, Stanisław Wokulski, był uczestnikiem powstania styczniowego. I faktycznie, społeczeństwo zaprzestało ostatecznie tych romantycznych zrywów, które nie miały szans na powodzenie w starciu z potężnymi siłami wojsk rosyjskich.
Zamiast walczyć zbrojnie, społeczeństwo skupiło się na polepszaniu swojego dobrobytu, co w programie pozytywistów zwane było pracą u podstaw. Oznaczało to działanie na rzecz rozwoju gospodarczego i poprawienia warunków życia wszystkich, bez względu na pochodzenie. W tych czasach prężnie rozwijał się więc polski przemysł, wprowadzono powszechną edukację, reformowano rolnictwo i działano na rzecz społeczeństwa. Czyny te miały przygotować kraj na odzyskanie wolności i zmniejszyć nierówności społeczne, które w tamtym czasie były znaczne. Ludzie dzięki nauce byli coraz bardziej świadomi otaczającego ich świata oraz tego, jak mogą na niego wpływać i go kształtować.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.