Bunt oraz nieposłuszeństwo wobec narzuconych zasad to jedna z najbardziej pierwotnych ludzkich podstaw. Człowiek reaguje w ten sposób na rzeczy, które wydają mu się niewłaściwe, na zasady, które rządzą rzeczywistością, ale jednak zdają się być błędne. Nieposłuszeństwo wielokrotnie okazywało się być postawą uzasadnioną, czasami bowiem człowieka spotykają rzeczy, na które zgadzać się nie można. Wiele przykładów słusznego nieposłuszeństwa znaleźć można nie tylko w historii świata, ale także w dziełach literackich. Bohaterowie, tak samo jak żywi ludzie, częstokroć buntują się wobec zastanego porządku świata. W literaturze zobrazowaniem uzasadnionego sprzeciwu jest zachowanie głównej i tytułowej bohaterki tragedii Sofoklesa „Antygona”. W historii z kolei jako przykład można podać wybuch powstania w getcie warszawskim w roku 1943.
Tragedia „Antygona” opowiada o losach przeklętego rodu Labdakidów, którego członków spotykały liczne nieszczęścia. Przykładowo Edyp ożenił się ze swoją własną matką, zabiwszy wcześniej jej męża, a swojego ojca. Córka Edypa, Antygona, stanęła za to przed tragicznym dylematem. Po śmierci Edypa, jego synowie - Polinik i Eteokles - rozpoczęli walkę o tron po nim, w wyniku której obaj zginęli.
Władzę w Tebach przejął Kreon, który Eteoklesa pochował, natomiast Polinika uznał za zdrajcę narodu i rozkazał pozostawić jego ciało bez pogrzebu. Było to niezgodne z wolą bogów, którzy chcieli, by każdy zmarły został prawidłowo pogrzebany, by mógł dostać się do krainy umarłych. Antygona czuła więc, że ma wobec Polinika obowiązki jako siostra i że nie powinna się sprzeciwiać woli bogów.
Kreon jednak był władcą i stanowił prawo na ziemi, a nieposłuszeństwo wobec jego wyroków oznaczało okrutną karę. Antygona musiała wybrać, którym prawom pozostanie wierna. Zdecydowała się na sprzeciw wobec Kreona i pochowała brata, wypełniając w ten sposób wolę bogów. Okazała nieposłuszeństwo Kreonowi, było ono jednak słusznym buntem, prawo Kreona było bowiem okrutne i niesprawiedliwe.
Antygona poniosła konsekwencje swojej decyzji - król Teb skazał ją na karę śmierci, bohaterka popełniła więc wcześniej samobójstwo. Nieposłuszeństwo Antygony było uzasadnione - w ten sposób stanęła ona w obronie swojego zmarłego brata i postąpiła zgodnie z wolą bogów, która miała pierwszeństwo przed prawami ustanowionymi przez Kreona. Pozostawiając brata bez pogrzebu, Antygona skazałaby jego oraz siebie na gniew bogów, nie mogliby oni także zaznać spokoju po śmierci, w krainie umarłych.
Innym przykładem słusznego nieposłuszeństwa - które wydarzyło się naprawdę - było powstanie w getcie warszawskim w roku 1943. W getcie hitlerowski okupant zgromadził społeczność żydowską, w celu jej eksterminacji. Mieszkańcy getta wiedzieli więc, że są skazani na śmierć i nie ma dla nich szans na ratunek. Hitlerowcy narzucili im nową organizację porządku świata przy użyciu agresji i przemocy, prawem silniejszego.
Żydzi jednak zbuntowali się przeciwko temu. Nie chcieli pozwolić się zamordować bez żadnego oporu, dlatego zorganizowali powstanie w getcie warszawskim. Było ono od początku skazane na porażkę, powstańcy byli bowiem niewystarczająco zaopatrzeni w broń i było ich zbyt mało w stosunku do sił wroga. Powstanie nie miało jednak na celu wywalczyć im wolności, było za to aktem buntu, nieposłuszeństwa i niezgody na to, jaki los został im przeznaczony. Walcząc, chcieli oni wybrać sposób, w jaki umrą - nie w transporcie, komorze czy w obozie, tylko z bronią w ręku, na własnych warunkach. Ich bunt był więc beznadziejny, ale zdecydowanie właściwy i pozwolił mieszkańcom getta odzyskać wolność oraz godność, którą próbowali im odebrać hitlerowcy w ramach swojej zbrodniczej ideologii.
Powstanie w getcie warszawskim jest więc przykładem aktu nieposłuszeństwa, które było absolutnie słuszne i z którego powinno brać się przykład. Nie można bowiem unikać działania, gdy na świecie dzieją się tak potworne niesprawiedliwości lub gdy ktoś próbuje dzielić społeczeństwo oraz ludzi na lepsze i gorsze kategorie. W takich chwilach opór jest bowiem nie tylko słuszny, ale także konieczny, nie można bowiem pozwolić na szerzenie nienawiści wobec innych. Powstańcy może i przegrali walkę zbrojną z okupantem, jednak można powiedzieć, że to oni byli moralnymi zwycięzcami tego starcia. Nie pozostali oni bierni wobec zła, nawet mimo bycia jego bezpośrednimi ofiarami. Znaleźli w sobie mnóstwo siły, by zbuntować się przeciwko nienawiści i pokazali reszcie świata, jak powinno się reagować w jej obliczu.
Powyższe przykłady z literatury i z historii pokazują, że nieposłuszeństwo bywa uzasadnione i słuszne w wielu sytuacjach. Przede wszystkim jest ono właściwe, gdy człowieka zaczyna otaczać niesprawiedliwość, zło, a władza próbuje zmieniać rzeczywistość na taką, w której nie ma miejsca dla niektórych. Antygona sprzeciwiła się dyktatorowi, który nie zezwolił na pogrzeb jednego z jej braci, a powstańcy z getta próbowali walczyć o wolność w świecie, który nie przewidział dla nich żadnej przestrzeni. Nieposłuszeństwo było w tych przypadkach walką o swoje prawa, które niesłusznie zostały odebrane.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.