Człowiek uczy się przez całe życie, a najlepszą lekcją jest doświadczenie czegoś na własnej skórze. Nie ma lepszego sposobu na zmienianie swojej perspektywy czy poszerzanie horyzontów, niż ciągłe stykanie się z rzeczami nowymi. Ich nauka sprawia, że człowiek zmienia się w ciągu swojego życia wielokrotnie. Nowe informacje lub spotkanie z odmiennym sposobem widzenia świata może bowiem sprawić, że dana osoba przestanie postrzegać rzeczywistość w sposób, w jaki robiła to do tej pory. Liczne przykłady takich zmian znaleźć można podczas lektury dzieł literackich. Ich bohaterowie zmieniają się i rozwijają, rewidują swoje poglądy oraz przyznają się do błędów właśnie pod wpływem tego, czego udało się im nauczyć. Tego typu historie wyróżnić można w dziełach każdej epoki. Pojawiają się one między innymi w dramacie romantycznym „Kordian” autorstwa Juliusza Słowackiego lub w pozytywistycznej powieści „Lalka” napisanej przez Bolesława Prusa.
„Kordian” to dramat, w którym odbiorca może obserwować to, jak zmienia się główny bohater. Tytułowego Kordiana poznaje się bowiem jako młodego chłopca, beznadziejnie zakochanego w starszej od siebie Laurze. Odrzuca ona jego starania, na co Kordian reaguje bardzo dramatycznie i próbuje popełnić samobójstwo. Gdy dochodzi już do siebie, wyrusza w długą podróż po Europie, która uczy go wielu rzeczy na temat ludzi, społeczeństwa oraz sposobu, w jaki funkcjonuje świat. Odwiedza on kraje takie jak Anglia, Włochy czy nawet Watykan.
Każde z tych miejsc uczy Kordiana, że dla ludzi najważniejsze są pieniądze oraz władza. Dla tych dwóch rzeczy są oni gotowi zrobić właściwie wszystko, nawet udawać miłość lub przymykać oczy na cierpienie innych. Szczególnie bolesną lekcją okazała się być dla Kordiana audiencja u papieża, który wbrew jego nadziejom nie chciał poprzeć sprawy polskiej w konflikcie z zaborcami.
Wszystkie te wydarzenia uczą Kordiana wielu rzeczy o świecie i sprawiają, że zaczyna on dojrzewać. Z naiwnego chłopca staje się na oczach odbiorcy zgorzkniałym mężczyzną, który ma świadomość wszystkich wad otaczającego go świata. Kordian z początku utworu to nieszczęśliwie zakochany chłopiec, Kordian z jego końca gotów jest wziąć na swoje barki odpowiedzialność za całą swoją ojczyznę. Zmiany te powodują, że postanawia on samodzielnie przeprowadzić zamach na cara, jednak w jego trakcie, pod drzwiami sypialni władcy, okazuje się, że Kordian jest jednak jeszcze zbyt słaby, by tego dokonać. Nie zmienia to jednak faktu, że rzeczy, których się nauczył w trakcie swojej podróży, zmieniły jego charakter i stał się on zupełnie inną osobą niż był, zanim w nią wyruszył.
Również bohater powieści „Lalka”, Stanisław Wokulski, zmienił się pod wpływem rzeczy, których się nauczył. Ukształtowały go przede wszystkim podróże, które sprawiły, że zaczął on inaczej postrzegać otaczający go świat i ludzi. Początkowo Wokulski był młodzieńcem pochodzącym z ubogiej rodziny, jednak szybko rozpoczął swoją edukację. Wokulski brał udział w powstaniu styczniowym, później zaś został kupcem, często opuszczał swoja ojczyznę, by prowadzić handel poza jej granicami, z przedstawicielami innych narodów.
Wyprawy te oraz zsyłka na Syberię wiele nauczyły Wokulskiego o innych ludziach, do Warszawy powrócił więc jako człowiek już odmieniony. Wokulski marzył o awansie społecznym, jednak gdy zgromadził majątek i udało mu się to, nie potrafił już odnaleźć się wśród arystokracji. Odrzucały go bowiem kultywowane wśród klasy wyższej tradycje i konwenanse, nie rozumiał potrzeby utrzymywania wokół siebie atmosfery wyjątkowości i prestiżu.
O wiele lepiej dogadywał się z prostymi ludźmi, jednak na swoje nieszczęście zakochał się w arystokratce, Izabeli Łęckiej. Niestety przez odmienny charakter, praktycznie podejście do życia oraz swoje pochodzenie Wokulski nie był w stanie zdobyć jej uznania. Równocześnie relacja ta sprawiła, że również nauczył się czegoś nowego o tym aspekcie życia. Dawniej bowiem Wokulski zaczytywał się w dziełach romantyków, inspirował Mickiewiczem, jednak uczucie, jakim zapałał do Łęckiej nauczyło go, że w prawdy zawarte w tych księgach nie są tak święte i czyste, jak wcześniej przypuszczał.
Rzeczywistość wzbudziła w nim rozgoryczenie do tego stopnia, że uznał Mickiewicza i innych autorów za winnych zniszczenia mu życia i wpojenia mylnego przekonania na temat tego, jak powinna wyglądać życie. Wokulski wielokrotnie więc zmieniał się w swoim życiu pod wpływem rzeczy, których nauczył się wraz z biegiem czasu. Był bohaterem dynamicznym, który nie stał w miejscu, tylko się rozwijał.
Przywołane przykłady bohaterów literackich pokazują więc, że człowiek może zmieniać siebie, swój charakter i poglądy pod wpływem nowych rzeczy, których nauczył się w ciągu życia. Tym samym jego losy także mogą ulegać zmianie, człowiek bowiem pod wpływem poznanych nowych perspektyw może zechcieć zmienić kierunek, w którym do tej pory podążał i wyruszyć na odkrywanie nowych horyzontów. Jest to naturalna część ludzkiego życia i jej obraz odnaleźć można także w literaturze.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.