Jakie są konsekwencje łamania zasad przez człowieka? Rozważ problem w oparciu o postawę Antygony oraz postawę pierwszych ludzi.

Autor Sofokles
Autorką opracowania jest: Marta Grandke.

„Antygona” to tragedia antyczna autorstwa Sofoklesa, która opowiada o losach członków rodu Labdakidów. Ród ten został przeklęty i od tego momentu spotykają jego członków liczne nieszczęścia. Przykładowo Edyp morduje nieświadomie własnego ojca i bierze za żonę własną matkę, Jokastę. Tragedia Sofoklesa opowiada o losach córki Edypa, tytułowej Antygonie, która staje w obliczu tragicznego dylematu.

Po śmierci Edypa o tron walczą między sobą jego synowie, Eteokles i Polinik. W trakcie tego konfliktu niestety obaj zginęli, jednak po śmierci nie zostali oni równo potraktowani. Kreon, który ostatecznie został władcą Teb, zezwolił jedynie na pochówek Eteoklesa, Polinik w jego oczach był bowiem zdrajcą. Antygona została więc przez Kreona postawiona w trudnej sytuacji. Z jednej strony prawa ludzkie nie zezwalały jej na pochówek brata, z drugiej zaś jako siostra nie chciała dopuścić do zbezczeszczenia jego zwłok i do złamania praw boskich, które nakazywały pogrzeb każdego zmarłego. Ostatecznie Antygona zbuntowała się przeciwko ludzkiemu prawu, ustanowionemu przez Kreona i pochowała swojego zmarłego brata, zapewniając mu spokój po śmierci. Musiała się ona jednak potem zmierzyć z konsekwencjami swoich czynów. 

Antygona, urządzając bratu pogrzeb, złamała bowiem obowiązujące prawo ludzkie, narzucone jej przez Kreona. W ten sposób zbuntowała się przeciwko niemu i podważyła jego autorytet. Na coś takiego Kreon nie mógł się zgodzić, dopuszczenie do tego, by jedna osoba łamała obowiązujące prawo jest bowiem niebezpiecznym i niedopuszczalnym wyjątkiem. Dlatego skazał on Antygonę na karę śmierci, chcąc w ten sposób pokazać, co dzieje się z obywatelami, którzy łamią zasady władzy. Gdy człowiek zwraca się przeciwko autorytetom, które aktualnie dzierżą władzę, musi liczyć się z konsekwencjami takimi jak kara lub nawet śmierć.

Antygona miała jednak dobre motywacje do złamania prawa ludzi. Stało bowiem nad nią prawo boskie, które nakazywało jej pogrzeb brata, w przeciwnym razie jego zwłoki narażone były na zbezczeszczenie, a jego dusza nie mogła zaznać spokoju. Antygona uznała, że są rzeczy ważniejsze od jej ziemskiego życia i poświęciła je dla wyższych ideałów. Nie mogła również patrzeć na to, co dzieje się z ciałem jednego z jej braci, podczas gdy drugi spoczął w grobie. Było to dla niej trudne jako siostry, w związku z czym postanowiła działać wbrew prawu. Przełożyła więc prawo boskie ponad ziemskie wyroki.

Z kolei Kreon jako władca despotyczny nie mógł inaczej potraktować Antygony. Podważyła ona bowiem jego władzę w oczach społeczności, a jej czyny mogły doprowadzić do tego, że inni także zaczęliby buntować się przeciwko Kreonowi. Okrutna kara, jaką wymierzył dziewczynie za pochówek brata, była ceną jego władzy, musiał bowiem pokazać innym, jakie są konsekwencje sprzeciwu, by nie zaczęli iść w jej ślady. Dodatkowo nie mógł wycofać z się z okrzyknięcia Polinika zdrajcą, gdy już raz to ogłosił, a wywołana przez zmarłego wojna doprowadziła do śmierci wielu ludzi. Osoba, która wykrwawia swą ojczyznę, nie może być traktowana tak samo, jak jej obrońca, czyli Eteokles.

Jako król, Kreon musiał więc trzymać się podjętych przez siebie decyzji, by nie stracić szacunku w oczach poddanych. Ciągła zmiana decyzji mogłaby się do tego przyczynić, podobnie jak nepotyzm - Antygona była wszak narzeczoną jego syna. Tym bardziej nie mogła uniknąć kary, Kreon musiał pokazać, że pod jego rządami wszyscy są traktowani równo, bez względu na pochodzenie.

Antygona poniosła więc surowe konsekwencje swoich działań, postępowała jednak w zgodzie z własnym sumieniem. Kreon za to za wszelką cenę próbował utrzymać szacunek oraz pozory silnej władzy. 


Przeczytaj także: Porównaj Kreona z Antygony z Priamem z Odprawy posłów greckich. Oceń postawę obu władców i ich sposoby rządzenia

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.