Pieśń Halbana jako pieśń gminna i jej rola w Konradzie Wallenrodzie

Autorką opracowania jest: Marta Grandke.

W powieści poetyckiej Adama Mickiewicza „Konrad Wallenrod” istotną rolę odgrywa postać starego pieśniarza - Halbana, wajdeloty. Towarzyszy on głównemu bohaterowi przez większość czasu i jest świadkiem jego czynów. To właśnie Halban rozbudził w Wallenrodzie świadomość oraz tożsamość narodową i budował ją skutecznie przy pomocy swych patriotycznych pieśni i opowieści. Jest on zatem w pewnym stopniu odpowiedzialny za działania Wallenroda oraz za jego poświęcenie się dla Litwy. Halban jest więc dobrym patriotą, który działa na rzecz swojej ojczyzny oraz skarbnicą jej pamięci narodowej.

Wajdelota zjawia się na zamku krzyżackim w czasie uczty, co jest dość zaskakujące dla jej uczestników. To właśnie wtedy Halban wykonuje swoją pieśń gminną, która była niezwykle istotna dla Litwinów jako zbiór ich wartości, przekonań oraz nośnikiem tradycji i kultury. Pieśń ta stanowi dopiero wstęp do opowieści o Konradzie Wallenrodzie, czyli Walterze Alfie, którego czyny dopisują kolejny rozdział do pieśni Halbana. Utwór ten jest dla Litwinów łańcuchem, który spaja kolejne pokolenia - pieśniarz przekazuje bowiem historię narodu i jego tradycje dalej. Tej samej pieśni słuchali dziadkowi oraz wnuczęta, opowiadano im o tych samych wydarzeniach i bohaterach. Jest to więc spoiwo międzypokoleniowe, które sprawia, że kolejni Litwini walczą o tę samą sprawę i w imię tych samych wartości.

Poezja tworzy w narodzie wspólnego ducha, który łączy całe społeczeństwo nawet w trudnych czasach, kiedy ich tożsamość narodowa jest zagrożona przez zewnętrznego wroga. Można rzecz, że pieśń gminna ma ocalić ten naród, jego ducha i obyczaje, dlatego tak ważne jest przekazywanie jej kolejnym pokoleniom, co stara się robić Halban. W pieśni tej zawierają się także aspekty wspólne dla danego narodu, których nie zrozumieją inne nacje - jego troski, pamiątki, najważniejsze wspomnienia czy strachy. Jest więc ona bardzo osobista i intymna, ktoś, kto nie pochodzi z danego narodu, może mieć problemy ze zrozumieniem i czuciem takiego dzieła.

Pieśń gminna przechowywana jest zazwyczaj w pamięci ludu i przekazywana mu ustnie, dzięki czemu jest właściwie niezniszczalna - trwać ona będzie tak długo, jak pozwoli jej na to ludzka pamięć. Zniszczenie jej fizycznej kopii nie wymaże jej istnienia z rzeczywistości, jak ma to miejsce na przykład w przypadku obrazów czy rzeźb. Tkwi w tym jej siła, dzięki temu może ona wędrować w przekazie ustnym i docierać do kolejnych pokoleń narodu, o którym opowiada. Nie można jej ukraść, wywieźć poza kraj, utrudnić do niej dostępu, przez co jest ona idealna do przechowywania narodowego ducha oraz pamiątek istotnych dla danej społeczności.

Pieśń gminna w „Konradzie Wallenrodzie” pełni wyjątkowo ważną rolę. To właśnie ona ukształtowała wrażliwość głównego bohatera i sprawiła, że stał się on bohaterem, gotowym by poświęcić własne życie dla dobra ojczyzny. Pieśni Halbana wzbudziły w Konradzie poczucie przynależności do narodu litewskiego, sprawiły, że poznał on jego obyczaje i historię, co przełożyło się na jego miłość do Litwy oraz chęć ratowania ojczyzny przed Krzyżakami. Tęsknota, którą wzbudził w nim stary śpiewak, była zbyt silna, by Wallenrod mógł pozostać na nią obojętny. Była to dla niego jedyna więź i sposób na poznanie kraju, który utracił jako dziecko z winy Krzyżaków. Być może, gdyby nie pieśń gminna śpiewana przez Halbana, Wallenrod nigdy nie zainteresowałby się swoimi korzeniami, a Litwa wciąż byłaby nękana przez zakon. Jednocześnie przez rozbudzenie patriotyzmu przy pomocy pieśni Konrad utracił wszystko, co było mu w życiu znane i bliskie i poświęcił się dla Litwy.


Przeczytaj także: Konrad Wallenrod jako powieść poetycka

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.