„Konrad Wallenrod” jest poetycką powieścią autorstwa Adama Mickiewicza, która po raz pierwszy wydana została w roku 1828. Opowiada ona jednak o czasach znacznie wcześniejszych niż te, w których żył autor. Konrad Wallenrod, główny a zarazem tytułowy bohater jest bowiem członkiem Zakonu Krzyżackiego i żył w wieku XIV w Malborku. Oznacza to, że Mickiewicz, tworząc swoja powieść, sięgnął do zupełnie innych czasów niż te, w których sam tworzył. Jest to zabieg znany i często wykorzystywany w literaturze, pozwalający znacznie wzbogacić treść i przesłanie utworu, a także pokazać, jak dany twórca widział dawne epoki, z których czerpał inspiracje.
W przedmowie do „Konrada Wallenroda” Mickiewicz wyraźnie zaznacza, że utwór ten jest wolny od jakichkolwiek aluzji politycznych. Oznacza to, że autor sugeruje, że dzieło to ma na celu przekazać tylko czytelnikowi obraz dawnych dziejów oraz zabawić go historią głównego bohatera. W ten sposób bowiem można osiągnąć obiektywizm i uwolnić dzieło od jakichkolwiek sympatii czy antypatii politycznych oraz sprawić, by nie przedstawiało ono subiektywnego obrazu rzeczywistości.
Takie podejście miało sprawić, że Mickiewicz szczerze i obiektywnie przedstawił problem opisywany w utworze, jakim jest dramat jednostki wobec obowiązku względem ojczyzny i wybór między osobistym szczęściem, a dobrem całego narodu. Jednak liczne interpretacje wskazują, że za wszystkimi tymi posunięciami autora stała poetyka maski, że skorzystał on z kostiumu historycznego, by przykryć nawiązania i analogie do rzeczywistości. Poetyka maski polega bowiem na umiejscowieniu akcji utworu w przeszłości historycznej, w skorzystaniu z dekoracji wieków dawnych, by z ich pomocą przekazać czytelnikowi wnioski dotyczące czasów współczesnych, nie zaś by jak najlepiej odwzorować dawne wydarzenia i okoliczności.
Kostium historyczny miał być tylko zasłoną, za którą Mickiewicz przemycał treści dotyczące czasów mu współczesnych. Był do tego zmuszony ze względu na panującą wówczas carską cenzurę, która nie tylko mogła zmienić tekst jego dzieła, ale także wyciągnąć wobec pisarza poważniejsze konsekwencje. W związku z tym Mickiewicz mógł zdecydować się na ukrycie swoich prawdziwych zamiarów pod poetyką maski, licząc na to, że cenzura odczyta tekst dosłownie, domyślny czytelnik za to dopatrzy się w nim prawdziwych intencji poety.
Dlatego też w „Konradzie Wallenrodzie” rozróżnić można dwie płaszczyzny. jedna z nich jest dosłowna i opowiada po prostu nieszczęśliwą historię pewnego Litwina, który przyczynił się do klęski Zakonu Krzyżackiego, zapłacił jednak za to swoim małżeństwem i życiem. Druga zaś płaszczyzna jest metaforyczna, a w opisywanych wydarzeniach czytelnik powinien dopatrzyć się nawiązań do czasów Mickiewiczowi współczesnych. Poeta wszak żył i tworzył w czasach, w których jego własna ojczyzna była więziona przez zaborców i wymazana z mapy Europy.
Sam Mickiewicz w swojej twórczości dużo miejsca poświęcił bohaterom wybitnym, jednostkom, które miały swoim działaniem wyzwolić Polskę i pokonać zaborców. Taką właśnie wybitną jednostką był Konrad Wallenrod. Przyjąć więc można, że Zakon Krzyżacki symbolizuje rosyjskiego zaborcę, Litwa natomiast zniewoloną Polskę. Przy pomocy swojej powieści poetyckiej Mickiewicz zachęcał więc rodaków do walki o wolność ojczyzny, motywował ich do buntu, ukazywał słuszność podejmowania kolejnych prób wyzwolenia oraz wskazywał sens spiskowania i wykorzystywania podstępów w walce o niepodległość. Wszystko to zostało przykryte historyczną dekoracją, ponieważ za podżeganie do walki zbrojnej Mickiewicza spotkać mogły wyjątkowo nieprzyjemne konsekwencje. Rosyjski zaborca pilnie śledził bowiem wszelkie przejawy nieposłuszeństwa czy buntu w zniewolonym narodzie. „Konrad Wallenrod” nie pozostał jednak przez Rosjan niezauważony - zaniepokoił samego senatora Nowosilcowa, który uwzględnił w swym raporcie fakt, że dzieło przyczynia się do krzewienia postaw patriotycznych wśród czytelników.
Mimo swojego historycznego kostiumu „Konrad Wallenrod” jest więc opowieścią o wartościach uniwersalnych, w których coś ważnego odnaleźć może człowiek żyjący w dowolnym czasie. Patriotyzm nie jest bowiem czymś, co charakteryzowało ludzi tylko w XIV lub XVIII wieku. Dzieło to pokazuje również wpływ historii na życie człowieka, zwłaszcza jednostki. Historia bezlitośnie pochłania bowiem pojedyncze życia i domaga się ofiar w imię wyższych wartości, takich jak miłość do ojczyzny, czego przykładem są losy głównego bohatera utworu Adama Mickiewicza.
Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:03.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.