Motyw miłości w Konradzie Wallenrodzie

Autorką opracowania jest: Marta Grandke.

„Konrad Wallenrod” to poetycka powieść autorstwa Adama Mickiewicza, która po raz pierwszy wydana została w roku 1828, czyli w czasach epoki romantyzmu, Był to okres, w którym w literaturze szczególnie chętnie i często wykorzystywano motyw miłości - zarówno tej romantycznej, której obiektem była inna osoba, jak i do ojczyzny. W utworze „Konrad Wallenrod” motyw miłości jest realizowany przez głównego i tytułowego bohatera właśnie na tych dwóch płaszczyznach, co powoduje liczne konflikty w życiu Wallenroda.

Życie Konrada Wallenroda jest w dużej mierze definiowane przez miłość do ojczyzny, którą utracił jako dziecko. Jego rodzinną wioskę na Litwie najechali bowiem i zrujnowali Krzyżacy, on sam zaś był jedyną osobą która ten atak przeżyła. Trafił on później do zamku krzyżackiego, gdzie był wychowywany i uczył się tajników rycerskiego fachu. Miłość do Litwy zaszczepił w nim dopiero stary śpiewak, Halban, który opowiada chłopcu o losach Litwy. Wzmacnia w ten sposób jego tożsamość narodową i miłość do ojczyzny.

Od tego momentu Walter Alf wszystko robi z myślą o Litwie, udaje mu się także podstępem wydostać z szeregów krzyżackich i powrócić do rodzinnego kraju. Tam żeni się z litewską księżniczką, Aldoną, nie jest mu jednak dane spędzić reszty życia na Litwie w otoczeniu najbliższych. Jego spokój mącą jednak ciągłe ataki Krzyżaków na Litwę. Alf jako dobry patriota postanawia wykorzystać swoją wiedzę do powstrzymania wroga. Wraca więc do Zakonu Krzyżackiego, przyjmuje miano Wallenroda, rycerza u którego służył, zostaje Wielkim Mistrzem i zaczyna nieudolnie dowodzić atakami zakonu na Litwinów. Nie udaje mu się jednak powstrzymać wybuchu wojny, dlatego z miłości do swojej ojczyzny dokonuje ostatecznego poświęcenia - opuszcza szeregi Krzyżaków w trakcie walki, zdradza swoje wojska i odkrywa przed nimi swoją tożsamość.

Litwini zwyciężają, ale Wallenrod przypłaca ich sukces i swoją wierność ojczyźnie śmiercią. Jest bowiem zmuszony popełnić samobójstwo, ponieważ Krzyżacy wydają na niego wyrok śmierci. Miłość do Litwy i do swoich rodaków doprowadziła więc Wallenroda do śmierci, oddał on wszystko, by wyzwolić swój kraj. Mimo swojego poświęcenia nie mógł on jednak cieszyć się życiem w wolnej, bezpiecznej Litwie. Jego miłość do ojczyzny pozostała więc tragiczna i niespełniona. 

„Konrad Wallenrod” zawiera jeszcze jedną realizację nieszczęśliwej, niespełnionej miłości, tym razem romantycznej. Taki typ uczucia był bowiem popularny w czasach, w jakich żył i tworzył Mickiewicz. Po powrocie na Litwę Walter Alf poznaje na dworze Kiejstuta litewską księżniczkę, Aldonę. Zakochuje się w niej i po jakimś czasie młodzi biorą ślub. Nie jest im jednak dane cieszyć się swoją miłością i małżeństwem, Krzyżacy bowiem wciąż atakują Litwę, a Walter Alf jest osobą, która może temu zapobiec.

Poświęca on więc swój związek z Aldoną i wstępuje ponownie w szeregi Krzyżaków, zostaje także Wielkim Mistrzem Zakonu. W ten sposób przekreśla swoje szanse na spędzenie życia z Aldoną, która pochodzi z Litwy. Jest to dla bohatera i jego ukochanej prawdziwa tragedia - ich związek nie jest bowiem efektem układów politycznych czy kwestii majątkowych, darzą się oni prawdziwym, gorącym uczuciem. Dlatego też łącząca ich miłość jest tragiczna, zmuszeni są oni bowiem spędzić życie bez siebie.

Gdy Konrad Wallenrod wyrusza do Malborka, Aldonę trapi tęsknota tak silna, że podąża ona za nim do twierdzy, chcąc być jak najbliżej swojego męża. Może ona wówczas przebywać tak blisko niego, jak to jest tylko fizycznie możliwe, płaci jednak za to wysoką cenę - resztę życia spędza bowiem jako pustelnica zamurowana w wieży. Wallenrod i Aldona rozpoznają się dopiero tuż przed samobójstwem popełnionym przez Konrada. Po jego śmierci zrozpaczona Aldona również umiera, nie jest ona bowiem w stanie żyć w świecie bez swojego ukochanego męża. W ten sposób kończy się historia ich ogromnej, ale nieszczęśliwej i niespełnionej miłości, która w innych okolicznościach mogłaby być opowieścią o szczęśliwym małżeństwie. 

„Konrad Wallenrod” realizuje więc motyw miłości na dwa sposoby, które ostatecznie łączą się ze sobą. Jednym z nich jest motyw miłości do ojczyzny, która w życiu Wallenroda zawsze zajmuje pierwsze miejsce. To właśnie dla niej bohater dokonuje największych poświęceń, łącznie z oddaniem życia. Niestety nie jest mu dane cieszyć się odzyskanym, rodzinnym krajem. Miłość do ojczyzny staje mu także na drodze ku szczęściu z ukochaną osobą, Aldoną. To uczucie z kolei realizuje typową miłość romantyczną, nieszczęśliwą, niespełnioną, skazaną na porażkę. Dwie miłości w życiu Konrada Wallenroda stoją ze sobą w sprzeczności i ostatecznie nie może on odnaleźć się w żadnej z nich.


Przeczytaj także: Rola historii w Konradzie Wallenrodzie (kostium historyczny, poetyka maski)

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.