„Chłopi” Władysława Reymonta to czterotomowa powieść przedstawiająca życie wiejskiej społeczności Lipiec na przełomie XIX i XX wieku. Akcja utworu toczy się na przestrzeni czterech pór roku, ukazując rytm życia chłopów oraz ich codzienne zmagania. Głównym bohaterem jest bogaty gospodarz, który poślubia młodą i piękną Jagnę, co prowadzi do wielu konfliktów. Powieść ukazuje również trudne relacje społeczne, podziały klasowe oraz obyczaje panujące na wsi.
Spis treści
Najbogatszy gospodarz w Lipcach i nieformalny przywódca wsi, cieszący się respektem mieszkańców. W momencie rozpoczęcia akcji powieści Maciej Boryna to już mężczyzna w średnim wieku, wciąż jednak cechujący się krzepą. Dwukrotnie został wdowcem, miał także czwórkę dzieci: Antka, Magdę, Grzelę i Józkę. Mimo dojrzałego wieku, nie zamierzał udać się na wycug do Antka i przekazać mu ziemi, co prowadziło do konfliktów w domu. Sytuację dodatkowo zaogniła decyzja Boryny o ponownym małżeństwie - jego wybranką została najpiękniejsza dziewczyna we wsi, Jagna Paczesiówna, młodsza od Macieja o prawie czterdzieści lat. Mimo swojej stanowczości, Maciej czuł się samotny po śmierci drugiej żony. Decyzja o małżeństwie przysporzyła jednak Borynie wielu kłopotów. Jagna romansowała z żonatym już Antkiem, czego domyślali się mieszkańcy Lipiec. Stary Boryna musiał czuć się upokorzony, gdy zdał sobie sprawę, że poślubienie młodej dziewczyny było błędem. Nie stracił jednak swojego hartu ducha - poprowadził chłopów do walki o wycinany przez dziedzica las. Został ciężko ranny w głowę i zaniemógł. Śmierć Macieja miała znaczenie symboliczne - po raz ostatni ubrał się i w gorączce zaczął siewy na swoim polu. Chłop, dla którego ziemia była najważniejszą wartością, umarł na własnym gruncie.
Najstarszy syn Macieja, odziedziczył po nim nieustępliwy charakter. Był porywczy i dumny, po śmierci ojca próbował zastępować go w roli nieoficjalnego przywódcy Lipiec. Antek Boryna miał żonę Hankę i dwójkę małych dzieci, a gdy przebywał w więzieniu po bitwie o las urodził mu się syn o imieniu Roch. Antek nie był jednak dobrym mężem, ponieważ nie szanował poświęcenia żony i zdradzał ją ze swoją macochą, Jagną. Mężczyzna miał dosyć pracy niby jako parobek na ziemi swojego ojca, dlatego domagał się przepisania gospodarstwa. Pojednał się z ojcem dopiero podczas bitwy o las, kiedy uratował mu życie. W granicznej sytuacji Antek nie stanął po stronie dawnej kochanki, ale gromady, nie protestował przeciwko wygnaniu Jagny.
Najpiękniejsza dziewczyna we wsi. Nie pasowała do gromady, ponieważ była wrażliwą, artystyczną duszą. Uciekała od samotności w romanse: z Mateuszem Gołębiem, Antkiem czy wójtem, przez co sprowadziła na siebie gniew mieszkańców wsi. Zauroczyła się także w Jaśku, niewinnym kleryku, synu organistów, co oburzyło jego rodziców. Jagna nie była w stanie dopasować się do ludowej moralności, dlatego została wykluczona przez gromadę - pobita i wywieziona ze wsi na kupie gnoju. Po tym wydarzeniu Jagna straciła zmysły, a życie we wsi wróciło do normy.
Żona Antka, która w toku fabuły rzeszła przemianę z zahukanej, nieszanowanej przez nikogo kobiety w pewną siebie i zaradną gospodynię, która nie obawiała się konfliktu z Jagną czy kowalem. Jej determinacja sprawiła też, że zyskała szacunek Macieja i stała się jego powiernicą. Hanka pochodziła z ubogiej rodziny, wniosła w małżeństwo bardzo niewielki posag, co z początku często jej wypominano. Stopniowo dorosła jednak do roli najbardziej zaradnej gospodyni we wsi, dzięki czemu też nabrała odwagi, aby sprzeciwić się pomiatającemu nią Antkowi.
Przykład losu człowieczego, który czasem spotykał starsze pokolenie. Kobieta przekazała gospodarstwo dzieciom, a następnie została wygnana z domu. Jagustynka musiała pracować dla gospodarzy, aby zarobić na utrzymanie. Trudne doświadczenia sprawiły, że stała się złośliwa i zgorzkniała, a przy tym lubiła plotkować, trudno jej było uwierzyć w boskie miłosierdzie. Była jednak w stanie współczuć ludziom biednym i głodnym.
Kobieta w podeszłym wieku, została pozbawiona wsparcia rodziny. Była krewną Kłębów, u których czasem dorabiała, aby zarobić na swoje utrzymanie. Zimę musiała jednak spędzać na żebrach, zdana na łaskę obcych ludzi. Jej największym lękiem była śmierć z dala od rodzinnych stron. Agata odeszła u swoich krewnych, otrzymując od księdza ostatnie namaszczenie, dlatego jej obawy się nie spełniły.
Pielgrzym, który pojawił się w Lipcach po długiej wędrówce. Chętnie zabawiał mieszkańców wsi opowieściami, anegdotami i legendami, szczególnie związanymi z religią. Został przyjęty w lokalnej społeczności, ponieważ chętnie pomagał chłopom. Zorganizował naukę czytania i pisania dla dzieci, pomagał zamkniętym w areszcie mężczyznom i zorganizował pomoc dla kobiet samotnie prowadzących gospodarstwa. Opuścił Lipce, gdy zaczęła się nim interesować żandarmeria.
Mieszkał w ubogiej chałupie z matką i siostrą, Nastką. Był utalentowanym rzemieślnikiem, a także przy tym bardzo silnym mężczyzną. Chociaż chętnie otaczał się kobietami, nie spieszył się do małżeństwa. Pomyślał o tym dopiero, gdy Jagna owdowiała. Jako jedyny bronił jej przed gniewem gromady.
Siostra Mateusza, przyjaźniła się z Józką. Uboga dziewczyna wyszła za Szymka, wbrew woli jego matki.
Brat dziedzica, który niespodziewanie postanowił żyć wśród chłopów, zamieszkał z Bylicą w jego zawalonej chałupie. Pomagał mieszkańcom wsi np. w zdobyciu drewna na budowę domu. Jak się potem okazało, szukał Kuby Sochy, który uratował mu życie podczas wojny.
Parobek u Macieja Boryny. Chociaż urodził się jako syn gospodarzy, całe życie pracował dla kogoś innego. Jego koniec był bardzo smutny - zmarł samotnie wśród zwierząt, gdy mieszkańcy wsi bawili się na weselu Macieja i Jagny.
Osierocony chłopiec. Pastuch u Macieja Boryny. Kuba starał się wychować go na dobrego człowieka i uczył pacierza.
Został parobkiem Boryny po śmierci Kuby. Był leniwy, nie wywiązywał się ze swoich obowiązków.
Kościelny, znał się też na zwierzętach oraz pełnił funkcję wiejskiego medyka, dlatego wzywano go w razie problemów.
Właściwie Marcjanna Pacześ, była wdową - matką Jędrzycha, Szymka i Jagny. Była zamożną kobietą, szanowaną we wsi. Faworyzowała córkę, a synów traktowała raczej jak parobków do pracy. Bardzo ważne były dla niej dobre małżeństwa dzieci, gdyż cechowała ją interesowność; na pierwszym miejscu stawiała ziemię. Nie chciała więc zgodzić się na ślub Szymka z ubogą Nastką Gołębianką, co doprowadziło do bójki i poparzenia kobiety. Starała się też wyciągnąć jak najwięcej dla siebie z małżeństwa Jagny, troszcząc się, aby mąż zapisał jej dużo ziemi.
Skłócony z matką, odkąd ta zabroniła mu małżeństwa z Nastką. Sam zapracował na byt dla siebie i swojej narzeczonej - odkupił od dziedzica zaniedbany grunt i siłą własnych mięśni sprawił, że ziemia zaczęła dawać plony.
Mąż Magdy, córki Macieja. Na pierwszym miejscu znajdował się dla niego zysk, miał głowę do interesów. Pozostawał w konflikcie z Hanką, ponieważ wiedział, że Boryna ujawnił jej, gdzie schował swój majątek.
Najmłodsza, nastoletnia córka Boryny. Bardzo jeszcze dziecinna, lubiła spędzać czas z Witkiem. Pozostawała też posłuszna ojcu.
Miała męża żołnierza, ale pod jego nieobecność wdała się w romans z Mateuszem, którego odwiedzała w areszcie. Mąż dowiedział się o jej romansie, ale wybaczył Teresce, a ta przeprosiła Boga za swoje grzechy.
Starszy mężczyzna, ojciec Hanki. Ubogi mężczyzna mieszkał ze swoją drugą córką Weroniką, która często odmawiała mu nawet jedzenia. Bylica postanowił udać się na żebry, aby nie być ciężarem dla dzieci.
Siostra Hanki, żona Stacha i matka kilkorga dzieci. Po śmierci matki zabrała wszystkie jej rzeczy, przez co pokłóciła się z Hanką. Siostry pojednały się dopiero, kiedy wygnana z domu Borynów Hanka zamieszkała z całą rodziną u Bylicy.
Syn organistów, rozpoczął naukę w seminarium. Zaprzyjaźnił się z zakochaną w nim Jagną, ale kiedy poznał reputację dziewczyny, udał się na pielgrzymkę, aby odpokutować swoje winy.
Aktualizacja: 2025-02-25 20:01:03.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.