Ludzkie życie z pewnością stałoby się łatwiejsze, gdyby na świecie panował ład. Niestety niełatwo jest zachować porządek, ponieważ człowiek nie jest idealny i często ulega chwilowym emocjom: chwilowym namiętnościom, egoizmowi, chęci wzbogacenia się, nawet kosztem najbliższych. Przykłady takiego postępowania możemy znaleźć w powieści społeczno-obyczajowej Władysława Stanisława Reymonta „Chłopi”. Obraz destrukcji świata i upadku odwiecznych wartości jest charakterystyczny dla Młodej Polski - epoki, której jednym z najważniejszych przedstawicieli był właśnie Reymont.
Z pozoru życie lipieckich chłopów było uporządkowane. Funkcjonowali zgodnie z rytmem natury, ponieważ utrzymywali się z uprawy ziemi. Nie bez powodu Reymont zatytułował cztery tomy powieści nazwami pór roku. Chłopi byli uzależnieni od pogody, przyroda określała, jakie prace mają do wykonania oraz jak spędzają czas wolny. Z odwiecznym cyklem natury powiązane były również święta katolickie. Chłopi byli religijni, regularnie uczęszczali na niedzielną mszę. Każdy, na miarę swoich możliwości, uroczyście obchodził święta. Życie wsi było jednak tylko pozornie uporządkowane. W rzeczywistości, ład stworzony przez chłopów ulegał destrukcji. W Lipcach wybuchały konflikty i skandale, których eskalacją było wygnanie Jagny ze wsi.
Wyznawanie wiary katolickiej powinno być równoznaczne z przestrzeganiem dekalogu, który jest drogowskazem otrzymanym od Boga wskazującym, jakich czynów należy się wystrzegać. Niestety człowiek jest słaby i grzeszny, dlatego bardzo często schodzi z właściwej ścieżki i ulega różnego rodzaju pokusom. Przykłady takiego postępowania można zauważyć w lipieckiej społeczności, chociaż chłopi byli wierzący i uczestniczyli w życiu kościoła. Mieszkańcy Lipiec chętnie oceniali jednak zachowanie wszystkich członków gromady, a nie odstępstwa od powszechnie uznawanej moralności wywoływały oburzenie, a w końcu niechęć i wykluczenie.
Najlepszym przykładem jest tutaj najpiękniejsza dziewczyna we wsi - Jagna. Kobieta nie była w stanie oprzeć się swoim namiętnościom. Zgodziła się wyjść za dużo starszego Macieja Borynę, ale nie szanowała świętości zawartego w kościele małżeństwa. Dziewczyna łamała zasady wiary katolickiej przez cudzołóstwo, burząc panujący we wsi porządek. Romansowała z synem swojego męża - Antkiem, Mateuszem Gołębiem i wójtem oraz uwodziła kleryka Jaśka. Mieszkańcy Lipiec byli znacznie bardziej surowi dla kobiet niż dla mężczyzn, dlatego winą za niemoralne postępowanie w całości obarczyli Jagnę. Jej kochankowie nie spotkali się z ostracyzmem, ale dziewczyna stała się przedmiotem powszechnej nienawiści, obwinianym za nieszczęścia spotykające wieś.
Chłopi starali się uniknąć destrukcji ładu we wsi, wykluczając jednostkę, która nie potrafiła dostosować się do gromady. Jagna została pobita i wywieziona ze wsi na wozie zaprzężonym w krowy i wypełnionym gnojem, co było dla niej ostatecznym upokorzeniem. Dziewczyna straciła zmysły, ale atmosfera we wsi została oczyszczona. W ten sposób Reymont ukazał też pierwotny lęk przed wykluczeniem ze społeczności. Antek nie bronił dawnej kochanki, ponieważ wolał bezpiecznie stanąć po stronie gromady.
Do destrukcji ładu społecznego prowadził również materializm. Ziemia była dla chłopów najważniejszą wartością, ponieważ jej posiadanie zapewniało dostatnie życie. Komornicy byli skazani na pracę dla gospodarzy, a kiedy stawali się starzy i słabi - zostawało im wyłącznie żebranie. Chęć posiadania prowadziła do konfliktów rodzinnych, jak w przypadku Borynów, gdzie Antek domagał się przepisania ziemi, a Maciej tego odmawiał, nie chcąc na stare lata stać się całkowicie zależnym od syna. Pieniędzy domagał się również kowal, zięć Boryny, który miał nawet odwagę przeszukiwać dom, aby znaleźć ukryty w zbożu majątek. Przepisanie ziemi na dzieci często stawało się dla rodziców początkiem biedy i tułaczki, jak stało się to w przypadku Jagustynki, wygnanej z własnego domu, ponieważ dzieci nie chciały jej utrzymywać. Chęć czasem prowadziła do rozpadu więzi rodzinnych.
Dla Młodej Polski charakterystyczny był dekadentyzm, czyli przekonanie, że cywilizacja chyli się ku upadkowi. Moderniści uważali, że cywilizacja i moralność przestają istnieć, ponieważ na pierwszym miejscu znajdują się zysk i opłacalność, wszystko jest przeliczane na pieniądze. Przykłady takiego przekonania możemy znaleźć również w powieści Reymonta, ponieważ materializm prowadził do rozpadu rodzin i dramatu osób starszych, pozbawionych opieki swoich dorosłych dzieci. Reymont ukazał, jak zgubne może być kierowanie się instynktami. Chłopi kierowali się namiętnością czy chęcią zdobycia ziemi i pieniędzy, przez co zapominali o jakichkolwiek zasadach moralnych. Dekadenci często uciekali od poczucia pustki i bezsensu życia w pijaństwo czy romanse. Chociaż taka postawa była charakterystyczna dla artystów, możemy zauważyć ją również w postępowaniu lipieckich chłopów. Romanse, bijatyki i pijaństwo zdarzały się im znaczniej częściej, niż można by się było spodziewać po prostych chrześcijanach. Reymont ukazał w swojej powieści pozorny ład świata oraz przyczyny jego destrukcji: ludzką słabość.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.