Wyjaśnij pojęcie Weltschmerz i wykaż jego związek z kreacją bohatera w Kordianie

Autor opracowania: Piotr Kostrzewski.

Ból istnienia, w oryginale Weltschmerz, to pojęcie niezwykle popularne, ale również nadużywane. Często rozumiane jest jako rodzaj długotrwałej chandry, smutnego usposobienia osiołka Kłapouchego z Kubusia Puchatka. Tymczasem Weltschmerz to sprecyzowany stan duchowy, związany z epoką romantyzmu. Czy więc można wykazać jego związek z kreacjami rodzimych bohaterów tego okresu, przykładowo Kordianem? Chociaż stworzona przez Słowackiego postać, kojarzyć się może raczej z postawą aktywnego rewolucjonisty, wbrew pozorom ma wiele wspólnego z bólem istnienia.

Spis treści

Weltschmerz - znaczenie

Zacząć należy od wyjaśnienia pojęcia Weltschmerzu. Rozumieć go należy jako głębokie poczucie bezsensu życia, jego bezcelowości, charakteryzujący się melancholią czy wręcz depresyjnym smutkiem. Ból istnienia wynikał z niezgody na panującą rzeczywistość, dostrzegania jej niedoskonałości. Osoba cierpiąca na Weltschmerz nie podejmowała jednak próby zmiany tego stanu rzeczy lub dostosowania się do niego, uznając takie działanie za całkowicie bezcelowe. Najsławniejszym bohaterem przejawiającym tendencję do bólu istnienia jest rzecz jasna Werter z Cierpień młodego Wertera Goethego. Uosabiał on tym samym pewną tendencję XIX-wiecznej młodzieży, zwaną "chorobą wieku". Ten szerszy trend w zachowaniu młodych ludzi okresu romantyzmu zawierał w sobie między innymi sam Weltschmerz.

Weltschmerz w Kordianie

Kordian to doskonały przykład przeszczepienia właśnie tych młodzieżowych tendencji na grunt polski. Słowacki dzieli swojego bohatera na dwa życiowe okresy, z czego pierwszy jest niezwykle podobny do historii słynnego Wertera. Piętnastoletni chłopak odczuwa melancholię, brak sensu życia (tu określonego jako rodzaj wielkiej idei przewodniej) i zarazem rozedrganie emocjonalne. Chociaż w rozmowie ze swoim sługą kilkukrotnie podejmuje temat zmiany tego stanu rzeczy, ostatecznie zawsze powraca do momentu, gdzie popada w depresyjną zadumę nad otaczającym go światem oraz samym sobą. Nieszczęśliwie zakochany w starszej dziewczynie, wygłasza samotny monolog o samobójczej śmierci. Ostatecznie zaś próbuje ją popełnić.

Widać więc jak na dłoni, że Słowacki zawarł tutaj nie tylko ewidentne nawiązania do Goethego, ale również wszczepił w swojego Kordiana sam Weltschmerz. Najdobitniej objawia się on sceną rozmowy z Grzegorzem, gdzie przeciwstawia aktywną postawę starego bonapartysty i poszukującą sensu, ale bierną myśl bohatera. Piętnastolatek dostrzega potrzebę działania, zarazem jednak nie potrafi odnaleźć odpowiedniego celu. Pozostaje więc przygnębiony i rozdarty.

Słowacki swoim Kordianem nie kopiuje biernie dzieła Goethego, przeszczepia je raczej na grunt polski. Chociaż początkowo bohater wieszcza jest wyjątkowo podobny do Wertera, udaje mu się przezwyciężyć Weltschmerz i realnie zadziałać w celu oswobodzenia narodu. Niemniej, bez tej młodzieńczej apatii i rozedrgania nigdy nie mógłby wstąpić na ścieżkę oświeconego rewolucjonisty. Można więc powiedzieć, że mimo negatywnego wydźwięku samej postawy, ból istnienia stanowił istotny element kształtowania się psychiki głównego bohatera.


Przeczytaj także: Po­szu­ki­wa­nie sen­su ży­cia i osąd świa­ta przez bo­ha­te­ra li­te­rac­kie­go. Omów za­gad­nie­nie na pod­sta­wie Kor­dia­na Ju­liu­sza Sło­wac­kie­go. W swo­jej od­po­wie­dzi uwzględ­nij rów­nież wy­bra­ny kon­tekst.

Aktualizacja: 2022-08-11 20:24:01.

Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.