Powieść realistyczna to podgatunek powieści, który powstał w połowie XIX wieku. Charakteryzuje się szczegółowym ukazaniem życia i otoczenia bohatera, bez oceniania czy ustawiania hierarchii wartości. Głównymi postaciami są zwykłe, niczym nie wyróżniające się osoby, które prowadzą proste, niewymagające życie, bez przygód, przeżyć, bogactwa czy ryzyka. Życiorysy bohaterów przypominały biografie innych, podobnych sobie osób, odzwierciedlając styl życia klasy społecznej, z którą byli związani.
Inną charakterystyczną cechą powieści realistycznej jest wszechwiedzący narrator, który obiektywnie opowiada o wydarzeniach w powieści. Fabuła książki zawiera wiele, przeplatających się ze sobą wątków, które ułożone są chronologicznie. Zdarzają się jednak wspomnienia z dawnych lat. Wydarzenia w powieści realistycznej są przewidywalne i rządzi nimi zasada prawdopodobieństwa. Społeczeństwo przedstawione jest panoramicznie, każda warstwa społeczna jest dokładnie opisana, podobnie jak miasto lub region, w którym dzieje się akcja powieści.
„Ojciec Goriot” Honoré de Balzaka jest przykładem powieści realistycznej. Historia ukazuje życie i codzienność Paryża w latach 20. XIX wieku. Miasto jest dokładnie opisane, a opisy wiernie oddają stan czystości stolicy Francji. Paryż jest brudny i obskurny, na chodnikach jest błoto, a budynki się rozpadają lub ich budowa nigdy nie została dokończona.
Dokładnie opisane jest również społeczeństwo miasta i jego zwyczaje. Ubodzy mieszkańcy podejmują się każdej możliwej pracy, byle tylko zapewnić sobie przetrwanie i przeżyć kolejny dzień. Nie mają żadnych oszczędności, żyją z dnia na dzień, co sprawia, że praca jest dla nich koszmarem, z którego nie mogą się wyrwać.
Miasto zabija w najbiedniejszej klasie społecznej wszelką ambicję i powoduje zazdrość wobec najbogatszych arystokratów, mieszkających na obrzeżach. Hrabiny i baronowie pławią się w luksusie, urządzając wystawne przyjęcia, nosząc drogie ubrania i brylując wśród elity. Ich głównym zadaniem jest pomnażanie majątku, co stanowi trzon ich wszystkich działań. Małżeństwa czy przyjaźnie nie są zawierane ze szczerej sympatii czy miłości, a z rozsądku, by tylko połączyć majątki i wspólnie się wzbogacać. Panowała obłuda, kłamstwo i nieszczerość. Małżonkowie wzajemnie się zdradzali, mając tego pełną świadomość i przyjaźniąc się z kochankami drugiej połówki.
W „Ojcu Goriot” występuje trzecioosobowy narrator, który jest przekaźnikiem informacji pomiędzy kartami historii a czytelnikiem. Jest wszechwiedzący, zna myśli, plany, marzenia i przeszłość wszystkich bohaterów, których opisuje. Nie ocenia, jest obiektywny i nie wplata własnych przemyśleń do fabuły, pozostając jedynie przy opisywaniu zdarzeń. Wydarzenia wynikają z siebie i związane są ze sobą ciągiem przyczynowo-skutkowym. Nie dzieje się w nich nic zaskakującego – każdej kolejnej decyzji czy sytuacji jesteśmy w stanie się domyślić, ponieważ wydarzenia są bardzo prawdopodobne i przewidywalne.
Balzac wprowadził także ciekawy zabieg, zwany „milieu”. Polega on na tym, iż opisuje się daną postać za pomocą przedmiotów, którymi otacza się i używa bohater. To one mówią najwięcej o jego charakterze, stylu bycia i światopoglądzie. Równie dużo mówią pomieszczenia i ich urządzenie, miejsca, w których przebywa bohater oraz ludzie, z którymi się styka. Jest to sposób charakteryzowania bohatera bez opisywania go i używania przymiotników, które oddają jego osobowość.
Najbardziej jednak realistyczny w tej powieści jest tytułowy bohater, Ojciec Goriot. Jest to starszy mężczyzna, handlarz zbożem, który, po śmierci żony, zostaje sam z dwiema dorastającymi córkami. Nie jest bogaty, jednak stara się zrekompensować dzieciom brak matki. Robi wszystko, by córkom żyło się jak najlepiej. Jego życie jest zwykłe, codzienne i nieekscytujące, nie obfituje w przygody czy niesamowite wydarzenia.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.