Człowiek jest tylko człowiekiem i nie może tego w żaden sposób zmienić. Jesteśmy niczym rzucone na potężną burzę statki. Chociaż te mogą być kierowane wolą kapitana, a nawet wykorzystywać podmuchy wiatru do podążania przez odmęty, jedynie od kaprysu żywiołu zależy ich los. Bolesław Prus napisał w noweli Z legend dawnego Egiptu: "Patrzcie tedy, że marne są ludzkie nadzieje wobec wyroków, które Przedwieczny ognistymi znakami wypisuje na niebie.". Poniższa praca ma na celu udowodnienie prawdziwości tego zdania.
Historia jednej nocy w starożytnym Egipcie, gdzie przeznaczenie wnuka i dziada złączone zostało w jedno, to tragiczne lustro ludzkiego żywota. Astrolog przewiduje z gwiazd śmierć członka rodu faraona, podczas gdy stuletniego Ramzesa powala choroba. Horus, jego następca i wnuk, przygotowuje się do objęcia tronu. Pragnie złagodzić despotyczne rządy poprzednika, uczynić Egipt bardziej ludzkim państwem. Nie może jednak tego dokonać. Ukąszenie jadowitego pająka powala mężczyznę w sile wieku tuż przed świtem, stary faraon zaś zdrowieje od lekarstwa zdolnego zabić najpotężniejszych mężów.
Ironia losu, stuletni autokrata rządzi dalej, silny idealista umiera. Sytuacja ta ukazuje jak, mało znaczą ludzkie cechy oraz założenia wobec świata. Nie miała tutaj bowiem znaczenia ani witalność Horusa, ani wiek Ramzesa. Tym bardziej również bezwzględność starego oraz miłosierdzie nowego władcy. Wszystko okazało się marnością wobec zrządzenia losu.
Przedwieczny, niezależnie od tego, jak zinterpretujemy tę postać, jest sobie jedynym arbitrem swojego wyroku. Nic ani nikt nie może go zmienić. Jako ludzie podlegamy wyższej sile, jesteśmy elementem układanki, nie zaś jej twórcami. Dlatego nadzieje człowieka na to, że całkowicie panuje nad swoim przeznaczeniem, są płonne. Śmiertelnik nigdy nie ucieknie od wyroku, który Przedwieczny ognistymi znakami wypisuje na niebie. Widać to choćby właśnie w śmierci. Pisane jest nam umrzeć, niezależnie od pędzonego życia. Każdy legnie kiedyś w ziemi, dobry i zły. Despotyczny Ramzes czy dobrotliwy Horus. Z innymi sprawami jest podobnie.
Jeżeli Z legend dawnego Egiptu stanowi lustro ludzkich losów, warto przyjrzeć się więc otaczającej nas rzeczywistości. Stare przysłowie mówi: nadzieja matką głupich. Czy naprawdę tak jest? Raczej nie, choć nierozsądnie jest powierzać wszystko takiej postawie. Równie nierozsądnie jest myśleć, że można przewidzieć wszystko. Nawet potężne imperia upadały pod wpływem katastrof naturalnych, do których się podobno przygotowywały. Samych nawet Egipcjan nieraz dotknęły susze i głód, chociaż mieli system magazynowania zboża oraz rowów irygacyjnych.
Tu leży właśnie problem ludzkiej nadziei pokładanej w działaniu. W złożonej rzeczywistości tego świata nie istnieje pewność dla kogoś, kto jest jego częścią. Każde działanie może nie dojść do skutku, ponieważ nie jest możliwe przewidzenie wszystkiego. Niezależnie od nazwania tych wyższych sił czy ich natury, człowiek im podlega. Uwiadomienie sobie tego stanowi akt pokory, marność z początkowego cytatu tej rozprawki.
Niektórzy uważają, że ludzie są panami własnego losu. Wszystko bowiem ma leżeć w naszych rękach, wielu zwyczajnie brak sił do zostania panami swego przeznaczenia. Jeszcze inni widzą się bardziej jako marionetki sił wyższych, bezwolne, ale świadome kukiełki. Bolesław Prus w swojej nowelce chciał być może przekazać, iż prawda leży gdzieś pośrodku. Człowiek jest tylko człowiekiem i są od niego większe potęgi tego świata. Mimo to powinien jednak działać.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem. Bardzo dziękujemy.