Ismena to mitologiczna postać, związana z Tebami. Najbardziej znana jest jako postać występująca w „Antygonie” Sofoklesa. Nie odgrywa zbyt dużej roli w dramacie, postawiono przed nią zadanie bycia swoistą antytezą do swojej siostry. Bez niej jednak tragizm rodu Labdakidów byłby niepełny.
Ismena jest postacią obecną w dwóch dziełach Sofoklesa – „Antygonie” i „Królu Edypie”. Należy ona do przeklętych dzieci Edypa, owocu jego kazirodczego związku z matką, Jokastą. Wraz z siostrą Antygoną oraz braćmi Polinikiem i Eteoklesem należy do niesławnego rodu Labdakidów. Po upadku rodziców Ismena i jej rodzeństwo zostają objęci opieką przez Kreona, który staje się ich opiekunem, a następnie władcą Teb. Mimo że wychowywane były w tym samym środowisku, losy i postawy Ismeny oraz Antygony różnią się diametralnie.
Bratobójcza wojna Polinika i Eteoklesa kończy się śmiercią obu braci, co stawia Ismenę w dramatycznej sytuacji. Jako siostra czuje obowiązek pochowania Polinika, który został uznany przez Kreona za zdrajcę, ale jednocześnie obawia się złamać prawo świeckie narzucone przez władcę Teb. W przeciwieństwie do Antygony, która decyduje się na otwarty bunt wobec Kreona, Ismena wybiera posłuszeństwo wobec władzy. Mimo to nie pozostaje obojętna na los siostry – w chwili, gdy Antygona zostaje schwytana, Ismena próbuje solidaryzować się z jej czynem, chociaż zostaje odrzucona przez siostrę. Ta sytuacja ukazuje wewnętrzne rozdarcie Ismeny między strachem a miłością do rodziny.
Treść „Antygony” nie dostarcza żadnych szczegółowych informacji na temat wyglądu Ismeny. Wskazówki dotyczące jej wieku również są szczątkowe, ale można przypuszczać, że była równolatką Antygony. Brak informacji o starszeństwie którejś z córek Edypa sugeruje, że Sofokles nie uznał tego za istotne dla wymowy tragedii. Jedyne bezpośrednie określenie, jakie odnosi się do Ismeny i Antygony, to ich słabość jako „niewiast” – jest to jednak opis, który należy rozumieć w kontekście roli kobiet w społeczeństwie greckim, a nie ich fizycznych cech. Ismena jest przedstawicielką archetypicznych cech kobiety w antycznej Grecji: spolegliwości, płochliwości i skłonności do podporządkowania się normom społecznym. Jej decyzja o posłuszeństwie wobec Kreona wynika z przekonania, że bunt wobec władzy jest ponad jej siły. Mimo to Ismena nie pozostaje obojętna na cierpienie swojego rodzeństwa – rozumie wagę obowiązku pochowania Polinika i odczuwa głęboki ból z powodu zakazu nałożonego przez Kreona. Jej wewnętrzne rozdarcie objawia się w początkowym wycofaniu i biernym cierpieniu, które próbuje złagodzić modlitwami do bogów.
Kiedy Antygona zostaje schwytana przez strażników, Ismena podejmuje próbę przyznania się do współudziału w jej czynie. Można to interpretować jako akt miłości i solidarności wobec siostry lub próbę odkupienia własnej wcześniejszej bierności. Scena, w której Sofokles opisuje Ismenę jako płaczącą i pełną żalu, kontrastuje z dumą i nieugiętością Antygony. Ismena wydaje się być postacią niezwykle wrażliwą, zdolną do głębokiego współczucia, ale jednocześnie zbyt słabą, by przeciwstawić się losowi. Wzgardzona przez siostrę i pozostawiona sama sobie, Ismena nie wybiera drogi samobójstwa – jak wielu innych bohaterów tragedii – lecz godzi się na cierpienie w samotności.
Ismena pełni w Antygonie rolę kontrastową wobec głównej bohaterki. Jej bierna, wycofana postawa, oparta na strachu i uległości, jest lustrzanym odbiciem odwagi i determinacji Antygony. Siostra nazywa ją kimś, kto ufa słowom, a nie czynom, co wskazuje na fundamentalną różnicę w podejściu obu kobiet do życia i obowiązków. Jednocześnie trudno winić Ismenę za jej postawę – Sofokles ukazuje ją jako postać zdominowaną przez normy społeczne i historyczne, które nakazywały kobietom w tamtych czasach posłuszeństwo i podporządkowanie.
Tragizm Ismeny polega na jej niezdolności do sprostania ciężarowi rodzinnych tragedii i własnym pragnieniom moralnym. Jest rozdarta między miłością do brata a strachem przed Kreonem, co prowadzi do jej bierności i wewnętrznego cierpienia. Choć jej postawa może budzić sprzeczne odczucia, Sofokles nie potępia jej jednoznacznie. Ismena, podobnie jak inni bohaterowie tragedii, jest ofiarą klątwy rodu Labdakidów oraz surowych zasad rządzących społeczeństwem. Jej wybór – choć dla niektórych tchórzliwy – jest zrozumiały w kontekście ograniczeń narzuconych kobietom tamtego okresu.
Aktualizacja: 2024-12-06 13:46:11.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.