Bolesław Leśmian, fot: autor nieznany, Współcześni Pisarze Polscy - Serja I, polona.pl
„Szczęście” to utwór Bolesława Leśmiana, wydany w 1938 roku w tomiku poezji „Dziejba Leśna”. Zbiór wierszy został wydany w Warszawie, w wydawnictwie J. Mortkowicza. Wiersz związany jest z poszukiwaniem i odczuwaniem szczęścia przez podmiot liryczny. Osoba mówiąca w wierszu powinna być radosna i wesoła, jednak coś stoi na przeszkodzie, by osiągnąć ten pożądany przez nią stan ducha.
Spis treści
Wiersz „Szczęście” jest przykładem liryki bezpośredniej, w której podmiot liryczny ujawnia swą obecność. Czyni to przez użycie zaimka dzierżawczego „mego”, który pojawia się w ostatniej linijce wiersza – „oprócz mego lęku”. Jest też przykładem liryki zwrotu do adresata, ponieważ podmiot liryczny zwraca się do swojej ukochanej. Również jest to widoczne w ostatniej linijce wiersza – „oprócz twoich łez”.
Utwór składa się z trzech strof, każda z nich ma po cztery wersy. Wersy nie są równe, każdy z nich zawiera inną liczbę sylab. Najkrótszy ma ich dziewięć, a najdłuższy dwanaście. Wiersz jest rymowany w układzie krzyżowym abab – rymuje się pierwsza i trzecia linijka każdej strofy oraz druga i czwarta.
W utworze „Szczęście” mamy do czynienia z bogactwem środków stylistycznych. Jednym z nich są epitety, np.: „burzy świst”, „duszę gwiezdną i rozrzutną”, „mego lęku”, „twoich łez”. Innym środkiem stylistycznym, zastosowanym w wierszu, są porównania, np.: „wicher puka do drzwi, jakby przyniósł list”. Uświadczyć możemy także wykrzyknień, np.: „jaki ruch w niebiosach!”, czy pytań retorycznych, na które nie znajdziemy odpowiedzi, np.: „słyszysz burzy świst?”, „czy pamiętasz pośpiech pomieszanych tchnień?”, „I rozgrzesza nicość i zatraca kres?”, „Że przed jego blaskiem uchodzimy w cień?”. Zastosowano też metafory, np.: „szczęście przyszło”, „czemuż ono w mroku szuka treści”, „ruch w niebiosach” i animizację, czyli ożywienie, np.: „wiatr puka”.
Tomik „Dziejba Leśna” został wydany w pierwszą rocznicę śmierci Bolesława Leśmiana. Autor nie zdążył przygotować tego zbioru wierszy, chociaż myślał o nim już dużo wcześniej. Wiersze zebrał i opracował Alfred Tom, który wziął na siebie korektę, redakcję i wydanie tomiku. To on zdecydował, by w „Dziejbie Leśnej” wykorzystać utwory z ostatniego okresu twórczości poety. Są to poematy, w których dominuje nastrój smutku i rozpaczy, atmosfera jest mroczna i pesymistyczna, a ludzki los pokazywany jako ten, który zawsze skazany jest na przegraną.
W tym etapie twórczości Leśmian często nawiązywał w utworach do swojej przeszłości, w której nie zawsze wszystko szło zgodnie z jego planami. Wiele wierszy poświęconych jest bliskim mu osobom. Podobnie jest z wierszem „Szczęście”, który inspirowany był młodzieńczą relacją z kobietą, którą poeta kochał.
Tytuł wiersza jest dość przewrotny, jeśli spojrzymy na cały utwór. W poemacie występują takie emocje, jak lęk czy strach, mamy do czynienia z mrokiem i łzami. Szczęście nie jest z tym związane i nie kojarzy się z pesymistycznym podejściem do świata. Tytuł może być związany z tym, że prawdziwe szczęście nie przychodzi łatwo. Trzeba o nie walczyć, często rodzi się w bólach. Nigdy nie jest to dzieło przypadku, a ciężkiej, codziennej, żmudnej pracy oraz starań, które nie zawsze dają pożądany efekt. Szczęście jest czymś wyjątkowym, co pozwala nam przejść przez życie bez większych zmartwień, radząc sobie z trudami dnia codziennego. Rozjaśnia mrok strachu i lęku, dodaje siły do działania i walki o jeszcze lepsze jutro.
Adresatem wiersza prawdopodobnie jest ukochana kobieta podmiotu lirycznego. Zakochani są w siebie wpatrzeni, ale ich spotkaniu towarzyszą dziwne znaki. W chmurach jawi się coś srebrnego, a wiatr wieje szybko. Brzmi to jak zapowiedź ulewy, która symbolizuje smutek i złe wydarzenia, które czają się na horyzoncie. Nie wszystko jest takie wspaniałe, jak powinno być w życiu dwóch zakochanych osób. Partnerzy nie są szczęśliwi. Są razem, więc przyszło do nich szczęście miłości, jednak jest im smutno, nie wychodzą na spotkanie temu szczęściu. Coś ich przed tym powstrzymuje.
Podmiot liryczny i jego wybranka nie potrafią korzystać ze szczęścia i szansy, jaka im się przytrafiła. Chowają się w cień przed tym, co do nich przyszło. Okazuje się, że nie każda miłość jest wyjątkowa, szczęśliwa i wspaniała. Nie zawsze daje nam to, co byśmy chcieli. Być może zakochani długo czekali na tę wyjątkową osobę, tworząc w ten sposób wyidealizowany obraz wymarzonej drugiej połówki. Jednak zderzenie z rzeczywistością boli, ponieważ ich ideały się nie spełniły. Szczęście, związane z byciem razem, nie przynosi prawdziwej radości, która powinna wypełniać serca partnerów.
Wybranka podmiotu lirycznego ma „duszę gwiezdną i rozrzutną”. Jest to wyidealizowany obraz kobiety, stworzony przez osobę mówiącą w wierszu. Podmiot liryczny mówi o ruchu w niebiosach i świście burzy. Z jednej strony zwiastuje to złą pogodę, a z drugiej pokazuje, że prawdziwa miłość zdolna jest poruszyć niebo i zrobić wszystko, co tylko jest możliwe.
Wspomniane jest także dawne spotkanie dwóch osób, na którym doszło do „pośpiechu pomieszanych tchnień”. Jest to opis namiętnych, erotycznych chwil, które przeżyli ze sobą kochankowie. W tamtym momencie oboje byli szczęśliwi i nie wyobrażali sobie bez siebie życia, jednak teraz nie cieszą się tym szczęściem, które stanęło na ich drodze. W ostatniej zwrotce podmiot liryczny mówi, że miłość jest w stanie przetrzymać wszystko, co tylko ją spotka, za wyjątkiem łez i lęku przed tą właśnie miłością.
Wiersz pokazuje, że szczęście związane z miłością, wywołuje w kochankach smutek, tęsknotę i negatywne emocje, zamiast radości, jaką powinna nieść. Jest to wartość nietrwała i ulotna, która nie zostaje na zawsze. Być może właśnie tego najbardziej obawiają się zakochani – tego, że to szczęście odejdzie. Dlatego nie są gotowi na miłość, paradoksalnie bojąc się, że w każdej chwili mogą ją stracić, tracąc jednocześnie swoje szczęście. Dlatego nowy związek nie daje im takiej radości, jakiej oczekiwali.
Aktualizacja: 2024-06-27 19:00:58.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.