Czesław Miłosz, fot: Autor nieznany, Lustra i reflektory, Aleksander Janta, 1982, via Wikimedia Commons
Utwór Czesława Miłosza „Przy piwoniach” ukazał się w cyklu „Świat. Poema naiwne”, powstałym w 1943 roku. Poeta powraca do krainy dzieciństwa i od nowa odkrywa świat. Nawet życie, toczące się we wnętrzu kwiatu, jest dla niego fascynujące.
Spis treści
Wiersz ma budowę regularną. Składa się z trzech czterowersowych strof. Został napisany jedenastozgłoskowcem. Pojawiają się rymy krzyżowe.
Utwór należy do liryki pośredniej, podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności. Patrzy na świat oczami dziecka. Powraca do chwil, gdy matka objaśniała mu prawa przyrody. Opis ogrodu i rosnących w nim piwonii jest plastyczny. Poeta nie odtwarza jednak fotograficznie wszystkich szczegółów. Podobnie jak dziecko, posługuje się wyobraźnią. Pojawiają się metafory („długo patrzy w piwoniowe kraje, dla których rokiem bywa jedna chwila”, „cętki światła biegają po twarzach”) oraz porównania („w środku każdej, jak w pachnącym dzbanie, gromady żuczków prowadzą rozmowę”).
Owady nabierają cech ludzkich, zastosowano personifikacje („gromady żuczków prowadzą rozmowę, bo kwiat jest dany żuczkom na mieszkanie”). Sposób przedstawiania zwierząt, przywołuje na myśl bajki, w których różne stworzenia mieszkają w domach, przypominających dzieło człowieka. Obecne są też epitety („pachnącym dzbanie”, „piwoniowe kraje”, „zielonymi liśćmi”), zdrobnienia („żuczków”, „żuczkom”) oraz powtórzenia („i piłatki rozchyla, i długo patrzy w piwoniowe kraje”, „i, co sama myśli, głośno i dzieciom, i sobie powtarza”).
Czesław Miłosz stworzył cykl „Świat. Poema naiwne” na przekór wojnie. W przeciwieństwie do innych poetów, nie skupiał się traumatycznych doświadczeniach II wojny światowej. Postanowił uciec od nich w krainę dzieciństwa, wspominając swój rodzinny dom. Na cykl składa się dwadzieścia utworów, które można interpretować pojedynczo lub traktować jako poemat. Istotną rolę w zbiorze odgrywają rodzice, którzy objaśniają swoim dzieciom zasady, rządzące światem. Podmiot liryczny cofa się do czasów dzieciństwa. Ponownie z ciekawością obserwuje rzeczywistość i jest zafascynowany prawami przyrody. Świat opisany w utworze jest łagodny i bezpieczny. Stanowi całkowite przeciwieństwo wojennego okrucieństwa. Miłosz powraca do czasów, gdy był przekonany, że świat jest dobry i piękny. Opisana rzeczywistość jest wolna od cierpienia i rozczarowań, związanych z dorosłym życiem.
Osoba mówiąca podziwia rosnące w ogrodzie piwonie. Istotną rolę w utworze odgrywają barwy i gra świateł. Kwiaty są białe i różowe, a twarze matki i dzieci oświetlają promienie słońca. Podmiot liryczny odbiera rzeczywistość wszystkimi zmysłami. Podziwia nie tylko wygląd roślin, ale też ich zapach, ciche brzęczenie owadów oraz delikatny wiatr. Posiada bogatą wyobraźnię, co jest typowe dla dziecka. Obserwuje piwonię, w której mieszkają przyjazne żuczki. Osoba mówiąca wyobraża sobie ich życie wewnątrz kwiatu. Jest przekonana, że spędzają tam czas na długich rozmowach, podobnie jak ona i jej rodzina. Świat przedstawiony w utworze przypomina bajkę, w której zwierzęta ulegają personifikacji. Podmiot liryczny, jak na dziecko przystało, jest przekonany, że wszystkie stworzenia posiadają własne uczucia i przemyślenia.
Istotną rolę w cyklu „Świat. Poema naiwne” odgrywa ojciec podmiotu lirycznego („Ojciec w bibliotece”, „Zaklęcia ojca”, „Z okna”, „Ojciec objaśnia”). W utworze „Przy piwoniach” pojawia się matka. Poeta nie pomija jej roli w wychowaniu dzieci. Kobieta rozchyla płatki i zagląda do wnętrza kwiatów. W ten sposób, przenosi się do innego świata. Wnętrze piwonii człowiekowi może wydawać się delikatne i nieistotne, ale mieszkające w nim owady postrzegają tę przestrzeń inaczej. Żuczki żyją w swojej własnej rzeczywistości. Wnętrze kwiatu jest dla nich całym światem, w którym czas płynie w inny sposób.
To, co dla człowieka jest zaledwie chwilą, dla owada stanowi większość jego życia. Matka opowiada dzieciom o wszystkim, co zobaczyła. Chce obudzić w nich ciekawość świata. Tłumaczy najmłodszym to, czego jeszcze nie rozumieją. Kobieta nie hamuje dziecięcej wyobraźni, ale pobudza jej rozwój. Podmiot liryczny ukazuje rodziców jako pierwszych i najważniejszych nauczycieli. To od nich zależy, jak potoczy się dalsze życie dziecka. Matka nie jest zniecierpliwiona niewiedzą swoich pociech. Znajduje czas na wspólne odkrywanie ogrodu. Potrafi podejść do świata z dziecięcą ciekawością. Dzięki zaangażowaniu matki, podmiot liryczny poznaje „piwoniowe kraje”. W ten sposób określa wnętrze kwiatu, które skrywa swoje tajemnice przed światem.
Poeta przedstawia sielankowy obraz krainy swojego dzieciństwa. W ogrodzie nie ma miejsca na niepokój ani niebezpieczeństwo. Podmiot liryczny wspomina szczęśliwie życie na łonie natury. Nie przewidywał wtedy, jak potoczy się jego dalsze życie. Chociaż te czasy przeminęły, może powracać do nich w swoich wspomnieniach. Cykl „Świat. Poema naiwne” stanowi owoc tęsknoty za dzieciństwem oraz chęci ucieczki od wojennej rzeczywistości.
Aktualizacja: 2024-06-26 16:39:29.
Staramy się by nasze opracowania były wolne od błędów, te jednak się zdarzają. Jeśli widzisz błąd w tekście, zgłoś go nam wraz z linkiem lub wyślij maila: [email protected]. Bardzo dziękujemy.